Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

Cəlalın jurnalın ilk nömrəsinə yazdığı proqram mahiyyətli məqaləsixüsusi ilə maraqlıdır.O, bu məqalədə "Kəşkül"ün xalqa bağlı olacağını bildirir, qarşıyaqoyduqları vəzifələri sadalayır və ana dilinə üstünlük verəcəklərini yazırdı:"Məcmuəmizin dili və əsil ibarəsi məmləkətimizin müsəlmanlarının məfhumu olantürki-Azərbaycan dilindən ibarət olacaqdır". C.Ünsizadə “Kəşkül”ün ilk saylarında"vətənimiz", "Azərbaycan" kəlmələrini tez-tez işlətməklə xalqda milli kimlik vəmilli şüur hissi formalaşdırmağa çalışırdı. Onun məqalələrində xəlqilik vəmüasirlik prinsipləri aydın görsənirdi.C.Ünsizadə Tiflisdə yaşayan bir çox görkəmli şəxsiyyətləri "Kəşkül"ünətrafında toplamışdı. Tiflisin baş hakimi Babov, maarif məclisinin keçmiş müdiriQursaladze, Qori müəllimlər seminariyasının müəllimi A.O.Çernyayevski, ədib vəjurnalist Eritsov və başqaları "Kəşkül"ün əsas əməkdaşları idilər. Həmçinin Firudinbəy Köçərli, S.M.Qənizadə, M.F.Axundovun oğlu Rəşid bəy Axundov,Gülməhəmməd bəy Kəngərli nəşrin fəaliyyətində yaxından iştirak edirdilər.Xüsusən Firudin bəy Köçərli və Gülməhəmməd bəy Kəngərli Cəlal Ünsizadəninyaxın dostları olmuş, redaksiya bir müddət Kəngərlinin evində yerləşmişdi.Cəlal əfəndi təhsil görmüş gəncləri redaksiyaya cəlb etməyə çalışır,onlarla yaxından maraqlanırdı. Müəllim və tələbələrlə təmas qurur, onlarınyaradıcılıq istedadından yararlanmağa səy edirdi. Örnək üçün bu faktı qeyd etməkolar ki, 1883-cü ildə Tiflis gimnaziyasının 6-cı sinfində təhsil alan MəmmədKəngərlini redaksiyada məsul katib vəzifəsinə işə götürmüşdü.“Kəşkül”də dil, ədəbiyyat, incəsənət, elm, maarif kimi bir çox məsələlərədair nəzəri və publisist məqalələr, orijinal bədii əsərlər, rus, Avropa və Şərqədəbiyyatından tərcümələr çap olunurdu.Bu mətbu orqan ideya-siyasi istiqamət və taktiki baxımdan "Əkinçi" və"Ziya"nın yolunu gedir, hətta bir çox məsələlərdə "Əkinçi"yə artıq dərəcədə meylgöstərirdi. Bu cür qəzetçilik siyasəti çar senzurası tərəfindən diqqətə alınmayabilməzdi. Ona görə də "Kəşkül" senzura təqiblərinə daha çox məruz qalmışdır.Jurnalın səhifələrində "Kəşkül" vəqti-müəyyəndə çıxmadı" ifadəsinə tez-tez rastgəlinir.Bu mətbu orqanda dil-ədəbiyyat, incəsənət, elm və maarifə dair nəzəripublisistikmateriallar, bədii-publisistik yazılar, rus, Avropa və Şərqədəbiyyatından tərcümələr də çap olunurdu. Klassik Azərbaycan ədəbiyyatınınböyük simalarından olan Mirzə Fətəli Axundovun həyat və yaradıcılığı "Kəşkül"dəgeniş şəkildə işıqlandırılmışdı. "Kəşkül" onun tərcümeyi-halını ilk dəfə nəşr etmiş,komediyalarının xarici dillərə tərcümə olunması və onların Avropada şöhrətqazanması, həmçinin komediyalarının tamaşaya qoyulması barədə oxucularamütəmadi məlumat vermişdir.35