Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

tapmıram. Özümünkünü yazıram. Davamı da olacaq. Qəzetin proqramını göndərinki, nədən yazacağımı bilim". Məktubla bərabər Zərdabiyə Şuşanın həyatından,mövhumatın və islam dəyərlərindən uzaq fanatizmin burada geniş yayılmasındanbəhs edən "Ağıçı" adlı felyeton göndərən Vəzirovun bu yazısı "Əkinçi"də çapolunmadı. Bu onu ruhdan salmamış, öz yazıları üzərində çalışmış, "Əkinçi" ilədaim əlaqə saxlamışdı.Xalqın tərəqqisinə mane olan adət-ənənələri, mövhumatçılığı ciddi tənqidedən Vəzirov "Bənd məxsusi" məqaləsində yazırdı: "Hərdən tənha oturub fikiredirəm, xudavəndə, bizim axırımız necə olacaq? Əqlimiz ata-baba əqli, getdiyimizata-baba yolu, heç bir dəyişiklik yoxdur. Ata-babamız xoruz və qoç döyüşdürüb, itboğuşdurub, qurşaq tutdurub, dərviş nəqlinə qulaq asıb, qızıl quş saxlayıb, günlərinkeçirdib, biz də ki, bu yolu gedirik, tələf olacağıq".Dövrünün maarifçilər nəslinin nümayəndəsi olan N.Vəzirov təhsilsistemində islahatlara ciddi ehtiyac olduğunu düşünür, tərəqqini mədəniyyətininkişafında görürdü. O, xalqın düşüncələrinə pərçimlənən köhnə lazımsız adətlərinislahının tərəfdarı idi: "İnsan bir şeyə adət edəndə onun yamanlığını bilməz.Məsələn, burunotu çəkmək bir yaman adətdir. Amma onu çəkən üçün ondan xoşşey olmaz, habelə bizim məktəbxanalarımızdan yaman məktəbxana dünyadatapılmaz, amma ona elə adət etmişik ki, guya ondan əla məktəbxana dünyadaolmaz".Məktəblərdə tədris olunan dərs kitablarının keyfiyyətsizliyindən, dövrüntələblərinə cavab vermədiyindən gileylənən Vəzirov dünyəvi elmlərin tədrisinivacib hesab edirdi. O, məqalələrinin birində yazırdı: "Elmi coğrafiya kitabınıoxusaq, həm yazıb oxumağı öyrənərik, həmi dünya üzündə olan vilayətlərdənxəbərdar olarıq"."Əkinçi"də dərc etdiyi məqalələrdə N.Vəzirov ədəbiyyat və sənətməsələlərinə də toxunmuş, gerçəkliyi özündə ehtiva edən nümunələrin yerinihəcvlərin, mədhiyyələrin tutmasına mənfi münasibət bildirmişdi. 1876-ci il noyabrayının 27-də Moskvadan göndərdiyi bir məktubunda N.Vəzirov yazırdı: "Bugünlərdə Qarabağdan mənə iki dəftər göndəriblər. Birisi cənab Mirzə Əli Əsgərinqəzəliyyatı və həcvidir ki, gəncəli cənab Mirzə Mehdinin üstə yazıb və birisi cənabMirzə Mehdinin cavabıdır. İnşa Mirzə Mehdiyə 22 vərəq üstə tamam olub. MirzəƏli Əsgərin inşası dəxi ziyadədir. Xudaya, bu cənabların ağzından nə qədər nalayiqsözlər çıxıb". Özünün ilk bədii əsərlərini qələmə almış Vəzirov təhqirlə doluhəcvləri, mədhiyyələri qəbul etmir, dövrün tələbinə uyğun olaraq ədiblərin yeniforma və məzmun axtarışlarını vacib bilirdi. Ənənəvi Şərq şeir üslubundan əlçəkməyən şairələrə üz tutan müəllif yazırdı:"... Siz çəkən zəhmət nahaq zəhmətdir.Ondan nə bizə, nə bizim övladımıza bir nəf yoxdur. Belə zəhməti öz millətimizinyolunda çəkin ki, malı yoxdur, elmi yoxdur, elm tapmaq ona müşküldür".23