Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

ancaq şair Əliqulu Qəmküsar bizim məxsusi qələm yoldaşımızdır, belə ki, şair"Molla Nəsrəddin"in 3-cü ilindən, yəni 1908-ci sənədən başlayaraq Qəmküsarınmənzum və mənsur əsərlərinə, məqalə və şeirlərinə rast gəlmək olar. Şairimizinəvvəl illərdə "Cüvəllağı", "Cüvəllağı bəy", "Xadimi millət", "O taylı", "Sarsaqqulubəy" təxəllüsləri məşhurdur. Belə ki, həmin təxəllüslərlə Qəmküsar yoldaşımızməcmuəmizdə iştirak edibdir". Ə.Qəmküsar dövrünün ictimai problemlərini,eybəcərliklərini öz əsərlərinin mövzusu və hədəfi seçmişdi. Onun "MollaNəsrəddin"də çap etdirdiyi əsərlərdə cəmiyyətdə kök salan sosial ziddiyyətlər,yoxsulluq, dini fanatizm, qadın azadlığı öz əksini tapırdı.Azərbaycanın görkəmli dramaturq və nasiri Əbdürrəhim bəyHaqverdiyev "Molla Nəsrəddin" ədəbi məktəbinin orijinal, kəskin qələmlisimalarındandır. 1870-ci ildə Şuşada Əsəd bəyin ailəsində dünyaya gələnƏbdürrəhim bəy 1891-ci ildə realnı məktəbini bitirib, Peterburqda ali təhsil alıb.1899-cu ildə Peterburq Universitetinin şərq şöbəsini bitirib vətənə qayıdır. Uzunmüddət pedoqoji fəaliyyətlə məşğul olur, Qafqazda müxtəlif işlərdə çalışır, ədəbifəaliyyətə başlayır."Molla Nəsrəddin"in nəşri görkəmli ədibin də nəzərini özünə cəlb edir.1907-ci ildə o, "Xortdan" imzası ilə "Cəhənnəm məktubları" sərlövhəli məşhurməqalələrini yazmışdı. Ə.Haqverdiyevin "Molla Nəsrəddin"də seriya ilə buraxılanikinci əsəri "Mozalan bəyin səyahətnaməsi"dir. Ədib 1910-cu ildən "Marallarım"silsilə, satirik hekayələrini "Molla Nəsrəddin"də nəşr etdirir.Ə.Haqverdiyev jurnalda çap etdirdiyi "Mozalan bəyin səyahətnaməsi"ninərsəyə gəlməsinin tarixçəsini belə izah edir. "Bir dəfə cəm olub "İbrahim bəyinsəyahətnaməsi"ndən söhbət edirdik. Burada "Molla Nəsrəddin"in dostlarındanÖmər Faiq Nemanzadə, Salman Mümtaz, Qurbanəli Şərifov var idi. Bunu dademəliyəm ki, "Molla Nəsrəddin"in cəmi Türkistanda şöhrət və nüfuz qazanmasınasəbəb Salman Mümtaz olduğu kimi, Naxçıvan tərəfindən də Qurbanəli Şərifovsəbəb idi. "İbrahim bəyin səyahətnaməsi"ndən söhbət olduqda mən dedim: "Nəolardı bu kitaba nəzirə - bir "Səyahətnameyi Molla Nəsrəddin"də olaydı. Ayagörəsən, "Molla Nəsrəddin" islam aləmini səyahət etsə, onun başına nə müsibətlərgələ bilər? Bu yerdə Mirzə Cəlil üzünü bizə tutub dedi: "Gəlin biz Mozalanıgəzdirək. Ancaq bunun səyahətnaməsini öz aramızda bölüşdürək. Hər kəs onu özügörüb bildiyi yerə aparıb səyahət etdirsin, oxuyanlar güman etsinlər ki, həqiqətənbu adam gəlib buraları görüb, bu felyetonları yazmış. Belə də oldu. Birincifelyetonu mən başlayıb Bakıya kimi gətirdim. Bakıdan Məşhədə onu SalmanMümtaz apardı. İrəvan və Naxçıvan tərəflərində Qurbanəli Şərifov gəzdirdi.Beləliklə, "Mozalan bəyin səyahətnaməsi ortalığa çıxdı".91