Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

Bu problemləri real həyat faktorları əsasında təhlil edən Ə.AğaoğluAzərbaycanın ayrı-ayrı bölgələrində baş verən proseslərə üz tutur, qarşıdurmasəviyyəsinə qaldırılmış məsələni "birlik, bərabərlik və ədalətlə" aradan qaldırmağıvacib hesab edir və yazırdı: "Biz diyorduq ki, min bəd sünni və şiə sözləri aradangötürülüb? Cümləmiz müsəlmanız, cümləmiz həblülmətin olan ayni islam üzrəcəm olub birlikdə bəradanə dolaşacağız! Döyülmüş, söyülmüş, viran və zəlil olmuşqardaşlar öz halətlərinin səbəbini və ümdə maddəsini haman nifaq və təfriqədəbulub bu nifaqı, bu təfriqəni qətiyyən dəf edib götürməyə səy və gunini edəcəklər!Xülasə, biz hesab ediyorduq ki, daha bundan sonra bizim aramızda Yezid ibnMüaviyyələr qalmayıb. Lakin və əsfa! Va əcəba. Hələ Yezid ibn Müaviyyələrimizdə çox imiş. Hələ onların ruhu diri imiş".Ə.Ağaoğlunun fikrincə, milli kimliyini dərk etməyən, tarixi irsinə sahibçıxmayan xalq dini mənsubiyyətə əsaslanmaqla mövcudluğunu sübut edə vəqoruyub saxlaya bilməz. Və bu mənada Ə.Ağaoğlu "İrşad"da mənsub olduğuxalqın milli özünüdərkinə və oyanışına təkan verən publisistik yazılarla çıxışedirdi.Bu böyük mütəfəkkir "İrşad"ı Azərbaycan jurnalistikasının ən ciddiproblemləri ilə məşğul olmağa yönəldir, bir sıra mətbu orqanı, o cümlədən"Həyat"ı, "Kaspi"ni, "Molla Nəsrəddin"i, "Fyuzat"ı dövrün aynası hesab edir vəmətbuatı bütövlükdə cəmiyyətin ölçüsü kimi dəyərləndirirdi. Məhz buna görə də"İrşad"çıları həmişə şəxsi qərəz və intriqalardan uzaq durmağa səsləyir, əsassızmübahisələrə qarışmamağa çağırırdı. Dövrün bəzi mətbu orqanlarındakı şantajaürəkağrısı ilə yanaşırdı. "İrşad"ın abunəsinin aşağı düşdüyü vaxtlarda ona qarşıyönələn qarayaxma kampaniyası hallarını görən Ə.Ağaoğlu dözümlülük nümayişetdirir və yazırdı: "Mən səmimi qəlbdən diyorum, əgər millətim məndən narazıdır,əgər məni qəzetə aparmağa layiq görmüyorsa, mən "İrşad”ı hər kəs istəsə, onaverərəm, qoy məndən yaxşıları, məndən layiqliləri aparsın, təki aparsın, təki bumənbeyi-feyz və tərəqqi olan sərmayə əlimizdən çıxmasın. Axtarın, vuruşun, tapın,biz bu qədər zəhmətlər ilə düzəlmiş büsatı özgələrə millət namına təslim etməyəhazırıq"."İrşad"ın fəaliyyətini və Ə.Ağaoğlunu tənqid atəşinə tutanlar köhnə fikirliinsanlar, mühafizəkar şəxslər idi və bunu çox zaman sadəcə tənqid xatirinəedirdilər.Qəzetin fəaliyyətinə mənfi təsir göstərən məsələlərdən biri “İrşad"ınyayımına Türkiyənin hakim siyasi dairələrinin qadağa qoyması idi. Ə.Ağaoğlunu“İrşad”ın 23 fevral 1907-ci il tarixli sayında yazırdı: "Sultan Əbdül Həmidinqəzetəsinin Türkiyəyə keçirilməsi şiddətli surətdə yasaq edildi, qadağan olundu.Sultan sarayından bu xüsusda rəsmi işarət viqun bulmuş bunun üçündür ki, ikihəftədən bəri Rusiya postaxanələri kimsəyə bir şey vermiyor, bana göndərilən75