Sabirin "Mola Nəsrəddin"də ilk şeiri 1906-cı il aprelin 28-də, jurnalın 4-cü sayında işıq üzü gördü. "Millət necə tarac olur-olsun, nə işim var" şeiri idi ki,jurnalda bu, imzasız şəkildə Mirzə Cəlilin "Niyə məni döyürsünüz?" başlıqlıfelyetonunun sonunda, felyetonun poetik davamı kimi verilib.1906-cı ildə "Molla Nəsrəddin"də Sabirin dərc olunan 21 satirik şeirinin14-ü "Hop-hop" imzası ilə getmişdir. Bəllidir ki, şanapipiklər dəstəsinə aid olanhop-hop ağac kollarında yuva qurur, çox vaxt səsi gəlsə də, özü görünmür. İlkvaxtlar Sabirin Şamaxıdan "Molla Nəsrəddin"ə şeirləri gələrdi, özü isə görünmür,kimliyi bilinmirdi. Görünür, elə buna görə də şairin şeirləri bu gizli imza ilə dərcolunub.Sabir 5 il "Molla Nəsrəddin"lə əməkdaşlıq etmiş, dövrün digər mətbuatorqanlarında şeirləri dərc olunmuşdu. Ədəbiyyatşünas-alim M.Arif Sabirin buməcmuə ilə yaradıcılıq əlaqəsini obrazlı şəkildə belə təqdim edir: "MollaNəsrəddin"i zamanə özü yaratdığı kimi Sabiri də zəmanə yaradıb "MollaNəsrəddin"ə yoldaş və silahdaş vermişdir".Sabirlə C.Məmmədquluzadə arasında dostluq və qardaşlıq əlaqəsi vardı.Sabir ağır xəstələnəndə Mirzə Cəlil və xanımı Həmidə xanım Cavanşir onuTiflisdə müalicə etdirmiş, qayğısını çəkmişlər.Sabir "Molla Nəsrəddin"lə yanaşı, Bakıda nəşr olunan "Həyat", "İrşad","Təzə həyat" "Rəhbər", "Dəbistan", "Fyuzat", "Bəhlul", "Zənbur" "Ülfət","Günəş", "Səda" kimi mətbu orqanlarda da çıxışlar edirdi.Məşədi Sijimqulu imzası ilə yazan Əli Nəzmi "Molla Nəsrəddin"məktəbinin əsas simalarından biri idi. C.Məmmədquluzadə bu barədə yazırdı: "BizSabiri və Məşədi Sijimqulunu axtarırdıq".Əli Nəzmi (1878-1946) ömrünün 50 ilini bədii yaradıcılıqla məşğulolmuş, Mirzə Cəlil, Sabir kimi ömrünü vətənin tərəqqisinə, mədəniyyət və maarifinçiçəklənməsinə həsr etmişdi. Müəllimi və ideya dostu Mirzə Cəlil şairin"Sijimqulunamə" kitabına yazdığı ön sözdə deyirdi: "Biz bunu qəti deyə bilərik ki,"Molla Nəsrəddin"ə yaraşan şivənin məzəliliyi və duzluluğunda, məharət vələtafətdə Sabirə yavuq gələn və ona əvəz olan birinci Məşədi Sijimqulu Kefsizolubdur. Sabirin vəfatından sonra ikinci Sabirimiz birincisinin yerini boş qoymadı.Məşədi Sijimqulu Kefsizin zövq və səfalı, məzə və duzlu şeirinin heç bir vaxt dalıkəsilmədi. O özü cismən qocaldısa da, onun kəlamının lətafəti bir zərrə qədərəsgilmədi".1908-ci ildən başlayaraq "Molla Nəsrəddin"də görkəmli ədiblərdən olanƏliqulu Qəmküsar mənzum və mənsur əsərləri ilə çıxışlar etdi. Mədəniyyət vəədəbiyyat tariximizdə işıqlı ziyalı kimi tanınan Ə.Qəmküsarı Mirzə Cəlil yüksəkqiymətləndirir, onun barəsində yazdığı məqalədə məslək dostunu beləqiymətləndirirdi: "Məlum ki, <strong>Azərbaycan</strong>da müqtədir şairlərimiz yox olmayıbdır,90
ancaq şair Əliqulu Qəmküsar bizim məxsusi qələm yoldaşımızdır, belə ki, şair"Molla Nəsrəddin"in 3-cü ilindən, yəni 1908-ci sənədən başlayaraq Qəmküsarınmənzum və mənsur əsərlərinə, məqalə və şeirlərinə rast gəlmək olar. Şairimizinəvvəl illərdə "Cüvəllağı", "Cüvəllağı bəy", "Xadimi millət", "O taylı", "Sarsaqqulubəy" təxəllüsləri məşhurdur. Belə ki, həmin təxəllüslərlə Qəmküsar yoldaşımızməcmuəmizdə iştirak edibdir". Ə.Qəmküsar dövrünün ictimai problemlərini,eybəcərliklərini öz əsərlərinin mövzusu və hədəfi seçmişdi. Onun "MollaNəsrəddin"də çap etdirdiyi əsərlərdə cəmiyyətdə kök salan sosial ziddiyyətlər,yoxsulluq, dini fanatizm, qadın azadlığı öz əksini tapırdı.<strong>Azərbaycan</strong>ın görkəmli dramaturq və nasiri Əbdürrəhim bəyHaqverdiyev "Molla Nəsrəddin" ədəbi məktəbinin orijinal, kəskin qələmlisimalarındandır. 1870-ci ildə Şuşada Əsəd bəyin ailəsində dünyaya gələnƏbdürrəhim bəy 1891-ci ildə realnı məktəbini bitirib, Peterburqda ali təhsil alıb.1899-cu ildə Peterburq Universitetinin şərq şöbəsini bitirib vətənə qayıdır. Uzunmüddət pedoqoji fəaliyyətlə məşğul olur, Qafqazda müxtəlif işlərdə çalışır, ədəbifəaliyyətə başlayır."Molla Nəsrəddin"in nəşri görkəmli ədibin də nəzərini özünə cəlb edir.1907-ci ildə o, "Xortdan" imzası ilə "Cəhənnəm məktubları" sərlövhəli məşhurməqalələrini yazmışdı. Ə.Haqverdiyevin "Molla Nəsrəddin"də seriya ilə buraxılanikinci əsəri "Mozalan bəyin səyahətnaməsi"dir. Ədib 1910-cu ildən "Marallarım"silsilə, satirik hekayələrini "Molla Nəsrəddin"də nəşr etdirir.Ə.Haqverdiyev jurnalda çap etdirdiyi "Mozalan bəyin səyahətnaməsi"ninərsəyə gəlməsinin tarixçəsini belə izah edir. "Bir dəfə cəm olub "İbrahim bəyinsəyahətnaməsi"ndən söhbət edirdik. Burada "Molla Nəsrəddin"in dostlarındanÖmər Faiq Nemanzadə, Salman Mümtaz, Qurbanəli Şərifov var idi. Bunu dademəliyəm ki, "Molla Nəsrəddin"in cəmi Türkistanda şöhrət və nüfuz qazanmasınasəbəb Salman Mümtaz olduğu kimi, Naxçıvan tərəfindən də Qurbanəli Şərifovsəbəb idi. "İbrahim bəyin səyahətnaməsi"ndən söhbət olduqda mən dedim: "Nəolardı bu kitaba nəzirə - bir "Səyahətnameyi Molla Nəsrəddin"də olaydı. Ayagörəsən, "Molla Nəsrəddin" islam aləmini səyahət etsə, onun başına nə müsibətlərgələ bilər? Bu yerdə Mirzə Cəlil üzünü bizə tutub dedi: "Gəlin biz Mozalanıgəzdirək. Ancaq bunun səyahətnaməsini öz aramızda bölüşdürək. Hər kəs onu özügörüb bildiyi yerə aparıb səyahət etdirsin, oxuyanlar güman etsinlər ki, həqiqətənbu adam gəlib buraları görüb, bu felyetonları yazmış. Belə də oldu. Birincifelyetonu mən başlayıb Bakıya kimi gətirdim. Bakıdan Məşhədə onu SalmanMümtaz apardı. İrəvan və Naxçıvan tərəflərində Qurbanəli Şərifov gəzdirdi.Beləliklə, "Mozalan bəyin səyahətnaməsi ortalığa çıxdı".91
- Page 1 and 2:
AKĠF AġIRLIAZƏRBAYCANMƏTBUATI T
- Page 3 and 4:
Klassiklərimiz mətbuatı insanlar
- Page 5 and 6:
ehtiyac duydu və Tiflisdə rus dil
- Page 7 and 8:
müstəmləkəçilik məqsədləri
- Page 9 and 10:
Cümhuriyyətinin qurulmasının f
- Page 11 and 12:
Cümhuriyyət dövrü mətbuatını
- Page 13 and 14:
möhkəmlətməkdən ibarət idi.
- Page 15 and 16:
evlənsə, xalq həm özündən, h
- Page 17 and 18:
edən bu mətbu nəşrin adının "
- Page 19 and 20:
olmadığını üstüörtülü şə
- Page 21 and 22:
alqışlayan, ona xeyir-dua verib,
- Page 23 and 24:
tapmıram. Özümünkünü yazıram
- Page 25 and 26:
tərəqqiyə mane olması, ədəbiy
- Page 27 and 28:
1907-ci ildə H.Zərdabinin dəfn m
- Page 29 and 30:
1879-cu il yanvar ayının 14-də "
- Page 31 and 32:
daşıyan məqalələrdən çox idi
- Page 33 and 34:
etməyə çalışan Y.Akçuralı ya
- Page 35 and 36:
Cəlalın jurnalın ilk nömrəsin
- Page 37 and 38:
siması kimi təqdim edir, onun və
- Page 39 and 40: Baxçasarayda İsmayıl bəy Qaspra
- Page 41 and 42: Yeni mətbuat yaratmaq istəyi K.Ü
- Page 43 and 44: Azərbaycan və rus dillərində ç
- Page 45 and 46: edaktoru Viktor Vasilyeviç Kuzmini
- Page 48 and 49: yaşadığı zamanda və ölümünd
- Page 50 and 51: aşladı. "Prizıv" gündəlik axş
- Page 52 and 53: aşlayaraq fabrik və zavodlarda ü
- Page 54 and 55: əməkdaşlarının istək, arzular
- Page 56 and 57: M.Şahtaxtlının Əlimərdan bəy
- Page 58 and 59: M.Şahtaxtlı uzun müddət islamı
- Page 60 and 61: gətirirlər. Onlar mətbəənin 7
- Page 62 and 63: üçün" çarizmə və ruslara qar
- Page 64 and 65: görə isə Əli bəy Hüseynzadə
- Page 66 and 67: fikrini əsaslandıraraq yazırdı:
- Page 68 and 69: türklərinə atılan bu böhtanı
- Page 70 and 71: nurlandırmaqdan başqa, otağın d
- Page 72 and 73: mübtəla olanların danoslarına b
- Page 74 and 75: (uçreditelniye sobranie), yəni t
- Page 76 and 77: uznamələr dəxi yetişmiyor". Qə
- Page 78 and 79: mənbəyi-feyz və kəmalatdır.
- Page 80 and 81: olmaq üçün su bir lərəfə axma
- Page 82 and 83: "Molla Nəsrəddin" jurnalıŞərq
- Page 84 and 85: axışdan ələ alır, ətalət yü
- Page 86 and 87: Cəlil Məmmədquluzadənin təklif
- Page 88 and 89: Bakıya gəldikdən sonra isə M.C
- Page 92 and 93: Azərbaycan ədəbiyyatının görk
- Page 94 and 95: Məşhur karikatura və illüstrasi
- Page 96 and 97: "Azərbaycan"ın bütün saylarınd
- Page 98 and 99: qardaşları"nın mətbəəsində k
- Page 100 and 101: sonlarında işıq üzü gördü. J
- Page 102 and 103: ildə Özünün növbəti kitabı o
- Page 104 and 105: İlk sayda jurnalın üz qabığın
- Page 106 and 107: illərindən başlayaraq Haşım b
- Page 108 and 109: "Səda"nın məsləyinə gəlincə
- Page 110 and 111: Mətbəənin çap etdiyi tərcümə
- Page 112 and 113: vətənə məhəbbət, islam əxlaq
- Page 114 and 115: "Açıq soz"ün 18 yanvar 1918-ci i
- Page 116 and 117: 1914-cü ildə Haşım bəy Vəziro
- Page 118 and 119: məqalələr çap olunur, bu istəy
- Page 120 and 121: * * *Qısa zaman kəsiyində Azərb
- Page 122 and 123: Qəzetin Gəncədə çıxan sonuncu
- Page 124 and 125: mühacirətdə keçirir. O, İstanb
- Page 126 and 127: Cümhuriyyət dövri milli mətbuat
- Page 128 and 129: Bu müxtəlifdilli çeşidli mətbu
- Page 130 and 131: əzilirdin. Küçədən keçəndə
- Page 132 and 133: İkinci bənddə "ancaq məhkəmə
- Page 134 and 135: NəticəÇağdaş Azərbaycan mətb
- Page 136 and 137: Belədə qəzetə çıxarmaqdan sav
- Page 138 and 139: yola gedirdim. Elə ki dava başlan
- Page 140 and 141:
ülumiri-yaziyyə şöbəsini qurta
- Page 142 and 143:
əhlini fars adlandırma yerinə d
- Page 144 and 145:
Hürriyyət” sərlövhəli bir b
- Page 146 and 147:
arəsindəki şəkilləri əldə d
- Page 148 and 149:
"Novoye vremya"nın və sair bu kim
- Page 150 and 151:
Amma şükür olsun, Aslan bəy and
- Page 152 and 153:
Məsələn, Şeyxülislamovun bu s
- Page 154 and 155:
Ümumazərbaycan demokratiyasına m
- Page 156 and 157:
Məclisin açılmaq saatı yaxınla
- Page 158 and 159:
gərək mətbuat tarixini oxuyub ar
- Page 160 and 161:
Amma mədəniyyət yüksəldikcə m
- Page 162 and 163:
adlanır, yəni onların alıcılar
- Page 164 and 165:
xidmət edən mətbuat həyata keç
- Page 166 and 167:
Bu cür qeyri-qanuni əməllər ü
- Page 168 and 169:
edilmiş hüquqdan çıxmamağa mə
- Page 170 and 171:
31. Hüseynov Şirməmməd. Mətbu
- Page 172:
«Elm və Təhsil» nəĢriyyatın