Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

Məclisin açılmaq saatı yaxınlaşdı. Tamaşaçılar ki içlərində müsəlmanxanımları da az deyildi - boş yerləri doldurdular. Məbuslar hər kəs öz məxsusiyerini tapıb oturdular. Qəzetə yazıçıları kağız və qələmlərini hazırlayıb müntəzirdurdular. Ministirlər müavinləriylə bərabər öz yerlərinə keçib cərgə ilə oturdular.Bir lojaya sığmayıb, sağ və sol iki lojanı doldurdular.Bunların hamısı başı açıqdılar. Bir nəfərdən savayı, görünür ki, soyuqdanqorxurmuş, həqiqət, çox soyuqdur.Hamı amadə olub intizarda ikən milli şura rəisi Məhəmməd ƏminRəsulzadə cənabları rubəru qapıdan çıxıb məqami-sədarətdə üzü məclisə tərəf,ayaqüstə bir vəziyyət aldıqda hazirinin intizarı donub diqqətə münqəlib oldu.Məhəmməd Əmin qəlbən nikbin və nikbinliyində də sabit-qədəmolduğuna dəlalət edən açıq və gülər bir üz və yerə baxmaq adəti olmayan bir gözilə məbuslara xitabən nitq söyləməyə başladı.Padşahlı məmləkətlərdə məclisi-məbusanı padşah açar, amma AzərbaycanCümhuriyyətinin məclisi-məbusanını bir nəfər vətən övladı açdı.Məhəmməd Əmində natiqlikdə "patent" qazanmış olan "arator"laraməxsus qol atma, baş oynatma, üz-gözünü sifətdən-sifətə dəyişmə kimi hərəkətləryox idi.Bunların əvəzində özgə bir hal var idi ki, o da getdikcə qızışıb sözlərinindəruni qəlbdən söyləndiyini eşidənlərə hiss etdirməklə dərin bir təsir oyatmaq idi.Qol atmaqdan bu yaxşıdır. Bunda ixlasi-qəlb və səmimiyyətlə bərabər, sərd edilənkəlamda bir də böyük bir ciddiyyət mövcud olduğuna hər kəs inanıb natiqin hər birsözünə lazımınca əhəmiyyət verirdi. O idi ki, hər bir cümlə axırında alqışlaryağırdı.Natiqin nitqini bugünkü nömrəmizdə oxuyarsınız. Mənim məqsədimgördüklərimi, təəssüratımı söyləməkdir.Növbət ministrlər rəisi Fətəli xan Xoyskiyə yetişdi.Xudavəndi-aləm hər yerdə istibdad varsa, evini yıxsın necə ki, rusistibdadının evini yıxdı. Qoyurdularmı ki, vaxtında dilimizi öyrənək ki, yeridüşəndə danışarkən fikrimizi söyləməyə, söz axtarmağa möhtac qalmayaq!Bavücudi-in Fətəli xan çox da duruxa-duruxa danışmırdı, dilinə həttarəvan demək də caizdir. Anasından öyrənmiş dilinə bir qədər də türk qəzetələrinmütaliəsindən və bir də Osmanlı türk qardaşlarımız ilə bir müddət təmasdabulunub deyib-danışmaq məcburiyyətindən hasil olan sözləri qatıb, bir dildüzəltmişdi ki, onunla ifadeyi-məram edirdi.Fətəli xan, zatən nitq söyləmirdi. O, məbuslar, əfəndilərlə dərdləşməkistəyirdi, dərdini söyləyib şikayət edirdi.Xaricdə qarışıqlıq və daxildə pərişanlıq ola-ola xəzinədə bir köpük pul vəmeydanda bir nəfər əsgər olmaya-olmaya, bizi hökumət seçib dedilər ki, gərək bu156