Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

vətənə məhəbbət, islam əxlaqına uyğun insani münasibətlər təbliğ olunurdu."Dirilik" bütün fəaliyyəti boyunca Azərbaycan xalqında milli mənlik şüurununyüksəlişinə xidmət etdi. "Dirilik" Azərbaycan mətbuatı tarixində ideya rəhbəriƏ.Müznibinin 1911-ci ildə arzu etdiyi "Mətbuatın kəlamı, əsrin kəlamı olmalıdır"şüarı ilə nəşr edildi və tarixiləşdi.Öz ideya-siyasi istiqaməti ilə bütöv bir dövr, məxsusi olaraq daCümhuriyyət dövrü mətbatına təsir edən "Açıq söz" qəzeti istiqlal amallı mətbuorqanların yaranmasına təkan oldu. 1915-ci ilin oktyabr ayının 2-də ilk sayı işıqüzü görən bu mətbu orqan ilk dəfə olaraq milli kimliyimizi "müsəlman" və "tatar"sözlərindən "xilas" edərək "türk" sözü ilə dəyişdiridi. Qəzetin ilk sayı MəhəmmədƏli Rəsulzadənin müdirliyi və M.Ə.Rəsulzadənin baş mühərrirliyi ilə "İqdam"məlbəəsində nəşr olundu. "Açıq söz" qarşıya qoyduğu məqsəd və məramı ilksayında işıq üzü görən proqram xarakterli məqaləsində açıqlayaraq yazırdı:"Dəhşətlərinə şahid olduğumuz böyük müharibə böyük bir həqiqəti - əsrimizinmillətçilik əsiri olduğunu isbat etdi". "Dünyanın xəritəsi qəribə dəyişəcək" deyəheyrət qarışıq bir cümlə indi bir çox ağızlarda eşidilməkdədir. Özlərinin lüzumuncabilib də istiqlal üçün müəyyən bir ideal məfkurə bəsləyən millət, şübhəsiz ki,böyük bir qüvvə təşkil edir. Bu sürətlə ayrı-ayrı millətlər bir millət olaraq yaşayabilmək üçün hər şeydən əvvəl özlərini bilməli, müəyyən fikir və əməllər ətrafındabirləşərək böyük bir məfkurəyə, qayeyi-xəyala hədəf olacaq o işıqlı ulduza sahibolmalıdırlar. Çünki müttəhid bir ruh və müştərək bir qayəyə malik olmayanmillətlərlə yeni əsaslar üzərində qurulacaq həyat hesablaşmayacaq və belə birsilahdan məhrum qalan cəmaətlər kimsəyə söz eşitdirə bilməyəcəklər"."Açıq söz" ilk sayında xalqı milli varlığını qorumağa, haqq hüquqlarınıtələb etməyə çağırır, onları "müəyyən fikir və əməl" ətrafında birliyə səsləyirdi.Qəzet demokratik prinsiplər ətrafında xalqın bütün zümrələrinin birliyinin sonnəticədə Azərbaycan xalqının milli-mənəvi, dini sahələrdə dinamik inkişafı ilənəticələnəcəyi qənaətində idi. Çarizmin Qafqazdakı senzor komitələrininnümayəndələri olan Qaraxanov və Kişmişovların türk xalqarının birlik vəinkişafının qarşısını almaq üçün uydurduqları "panislamizm", "pantürkizm"dənuzaq olan "Açıq söz"ün birliyə çağırışı yalnız xoş məram və məqsədlərdəndoğurdu.Qəzet ilk sayından etibarən Rusiyanın daxilində gedən ictimai-siyasiproseslər, Azərbaycanda baş verən hadisələr, milli dirçəliş, milli-mədənimuxtariyyat məsələləri və müharibənin xalqların həyatına gətirdiyi faciələrbarəsində yazılar dərc edirdi. "Açıq söz"ün maraqlılığında, mövzurəngarəngliyində dövrün görkəmli publisistləri, ictimai-siyasi xadimlərindən ÖmərFaiq Nemanzadənin, Həsən bəy Ağayevin, Hüseyn Cavidin, Abdulla Şaiqin,Əhməd Cavadın, Şəfiqə xanım Əfəndizadənin, Tağı Şahbazinin böyük xidmətləri112