Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

“Həyat”ın fəaliyyətə başladığı ilk iki ayda - iyun və iyul aylarındaBakıdakı sənaye müəssisələrinin dörddə üç hissəsini tətil bürüdü. Çar quruluşuidarəsinin zəifləməsindən istifadə edən Tiflis və Bakıda özlərinin siyasimərkəzlərini yaratmış Daşnaksütyun Partiyasının üzvləri və Erməni Milli Şurasınınnümayəndələri açıq-aşkar yerli müsəlman əhalisinə, Azərbaycan xalqına qarşıterror və təxribat törədirdilər. Tarixə erməni-müsəlman davası kimi düşmüş,əslində ermənilərin Bakıda, Naxçıvanda, Qarabağda və Zaqafqaziyanınazərbaycanlılar yaşayan hissələrində törətdikləri qətliamlar sistemli şəkil almışdı.1905-ci ilin fevral ayının ilk ongünlüyündə Bakıda qırğınlar törədildi, dinc əhalidəhşətli günlər yaşadı. Belə bir ağır şəraitdən çıxmaq üçün informasiya və təbliğatvasitəsinə ciddi ehtiyac var idi. Zamanın tələblərinə uyğun olaraq gündəlik qəzetnəşr etmək məsələsi Azərbaycan ziyalılarını düşündürürdü. 1905-ci ilin martın 15-də Azərbaycan xalqının həyatında geniş fəaliyyət sferası ilə dərin iz buraxmış,mesenant Hacı Zeynalabdin Tağıyevin mənzilində toplaşmış ziyalılar bir çoxönəmli məsələlər kimi gündəlik qəzet nəşr etməyi də müzakirə etdilər. 1905-ci ilaprelin 16-da dövrün görkəmli ziyalıları Əli bəy Hüseynzadə və Əhməd bəyAğaoğlu Peterburq baş Mətbuat İdarəsinə "Həyat" adlı qəzet nəşr etmək istəyiniərizə ilə bildirdilər. H.Z.Tağıyevin böyük nüfuzu və işə qarışması ilə 1905-ci ilaprelin 22-də Qafqaz Canişini Vorontsov Daşkov "Həyat"ın nəşrinə icazə verdi.Lakin "Həyat"ın ideya-siyasi məzmunu ikiqat senzuraya məruz qaldı. Belə ki,qəzetin dərc etdiyi mühüm əhəmiyyətli yazılar rus dilinə tərcümə edilib TiflisSenzura Komitəsinə göndərildi. Qəzetin məzmunu, ideya istiqamətləri millimövqedə dayanan Əlimərdan bəy Topçubaşov (naşir), Əli bəy Hüseynzadə (başredaktor) və Əhməd bəy Ağaoğlu (1905-ci ilin axırlarınadək baş redaktor)tərəfindən həyata keçirilirdi."Həyat"a qarşı təzyiq və təhdidlər, senzorun ağır şərtləri qəzetin nəşrininilk aylarında özünü açıq büruzə verdi. İlk sayın çıxmasından ay yarım sonra ermənisenzorların təhriki ilə Senzura Komitəsinin sədri Qallel "Həyat"ın çapınındayandırılması üçün Qafqaz canişinliyinə müraciət etdi. Senzura Komitəsi qəzetivə onun redaktoru Əhməd bəy Ağaoğlunu "panislamist ideyaların alovlupərəstişkarı", "bütün müsəlmanların xəlifəsi sayılan türk sultanının nüfuz vəqüdrətinin artmasının tərəfdarı" kimi qələmə verirdilər. Digər tərəfdən “Həyat”ınyaradıcı heyəti "qatı islamın tərəfdarları" kimi suçlanır və antierməni təbliğatınəticəsində Qafqazda müsəlman fanatizminin alovlanacağı iddia edilirdi. Halbukiantitürk, antimüsəlman mövqeyi ilə Bakıda və Qafqazın bəzi bölgələrində nəşrolunan erməni qəzetləri düşmənçilik ovqatı yaradır, Qafqaz Canişinliyi və SenzuraKomitəsi isə onlara heç bir irad bildirmirdi.Senzura Komitəsinin Qafqaz Canişinliyinə müraciətindəƏ.Hüseynzadənin və Ə.Ağaoğlunun "islamın təmizliyi və ilkinliyini qorumaq61