Pokaż treść!

tellus – solum – fundus – ager – gleba (De r. n. I 210-14) lub równie popularny motywwody: aqua – unda – lympha – umor – ros – latex (Aen. X 303-5). Nieraz możnaznaleźć dwa lub trzy z wyliczonych powyżej synonimów tego samego obiektu lubzjawiska w dość bliskim sąsiedztwie, a do tego w stosunkowo krótkim fragmencie,najwyraźniej po to, aby uniknąć dokładnego powtórzenia. Jest tak np.: w Eneidzie III384-5:Ante et Trinacria lentandus remus in unda,et salis Ausonii lustrandum navibus aequor, / infernique lacus[dodatkowo w wersie 389 w klauzuli jest fluminis undam.]Różnie był ten zabieg oceniany, Kwintylian uważa, że choć niekonieczniezachwyca, jest to poprawne, ma świadomość, że są to rzeczy wyuczone na pamięć, jestwłaściwym zachowaniem unikanie dublowania słów w niewielkiej odległości od siebie(Inst. Orat. X 1, 7). Przy bliższym zbadaniu okazuje się najczęściej, że powrót do tegosamego słowa na małej przestrzeni rzadko bywa przypadkowy, jest to przecież poezjanajwyższych lotów i w przeważającej większości przypadków można bez większegowysiłku uzasadnić takie postępowanie i wykazać, że było to celowe zamierzenie poetyi brzmienie poszukiwane (choćby tylko i wyłącznie dla emfazy). Użyteczność na rzeczsensu nie wchodzi w grę w tym przypadku, chodzić może tylko dźwięczność. Jak piszeJ. Marouzeau 164 : powtórzenia słowne są rysem charakterystycznym poezji Wergiliusza,jego stylem, żadna część literatury łacińskiej nie zawiera do tego stopnia powtórzeń,specjalnie poszukiwanych przez twórcę, dla osiągnięcia celu, jakim jest śpiewnośćwypowiedzi.Jak już wyżej wspomniałam przejdę do charakterystyki leksykalnej, o którejwcześniej powiedziane zostało jedynie tyle, że niemal połowę każdego tekstu stanowiąsłowa (wyrazy hasłowe to precyzyjniejsze określenie) raz jeden użyte. Jakie więc są te,które używane są najczęściej? Pokazują to tabele 11, 12 i 13. Już na pierwszy rzut okawidać istniejącą zbieżność wyników, różnice polegające w znacznej mierze nakolejności (choć oczywiście nie tylko), na innej ich randze – wedle terminologii Zipfa.pojawia, możliwe, że antyczni odbiorcy wcale nie odczuwali kilku podobnych określeń dotyczącychjednego żywiołu za przesadne, nadmierne czy zbędne, każde z nich miało nieco inny odcieńznaczeniowy.164 J. Marouzeau, Repetitions et hantises verbales chez Virgile, REL 1931, 237, 257.118