Pokaż treść!

i dopełnienie koncepcji języka jako konwencjonalnego systemu znakowego, w którymdźwiękowe składniki znaku, fonemy, same nie mają znaczenia, a tylko służąróżnicowaniu znaków. Współcześni, umiarkowani zwolennicy tej teorii wskazują nanaturalne pochodzenie mowy, na głęboko zakorzeniony w ludzkiej psychice faktpotrzeby naśladowania, która jest motorem całego procesu poznawania świata, już odpierwszych chwil po narodzeniu, a szczególnie w chwili rozpoczynania na etaniewczesnego niemowlęctwa nauki języka właśnie od naśladowania otoczenia. Uważanyjest on przez tę grupę badaczy za stałe źródło odnawiania języka, podkreślających, żewzmacnia on żywotność i wyrazistość słów, służy ekspresji wypowiedzi, komunikacjimagicznej i religijnej, sygnalizuje często specjalne użycia słowa, nie wykorzystywanew codziennej praktyce. Z symbolizmem dźwiękowym żywotnie wiąże się zagadnieniesygmatyzmu i onomatopei.Nienajlepsza opinia o głosce „s” sięga w greckiej tradycji literackiej czasówdość dawnych 101 , bowiem już w połowie wieku VI przed Chr. Pisarz Lasus z Hermiony,podobno nauczyciel muzyki samego Pindara, napisał asygmatyczny utwór pt: Centaur,a potem jeszcze Hymn na Demeter z Hermiony. 102 Styl zawierający spory udziałw tekście głoski „s” był już na tyle rozpoznawalny i osądzany jako niepoprawny czyniepopularny, że komediopisarz Platon w swoim dziełku Heortae przedstawił parodięjednego z wersów Medei Eurypidea, w którym tytułowa bohaterka przypomina swemumężowi, Jazonowi o tym, jak go uratowała i o tym, że ten fakt znany jest wszystkim(Medea 476): „esosa s’os isasin Hellenon hosoi”. Komiczna przeróbka czy też raczejaluzja do tego fragmentu tragedii opisuje ratowanie bohatera komedii z opresji, jaką sąsigmy Eurypidesa: „eu ge soi genoith’, hemas oti / esosas ek ton sigma tonEurypidou.” 103Wśród badaczy, głównie za sprawą Tycho Mommsena i jego dociekańw zakresie sygmatyzmu 104 , powstało rozróżnienie na „prawdziwy sygmatyzm”(eigentlicher Sigmatismus) i „pozorny sygmatyzm” (uneigentlicher Sigmatismus).Pierwszy obejmował węższy zakres znaczenia i zakładał zbieg sylab zawierających101 Zjawisko sygmatyzmu na gruncie języka łacińskiego przejrzyście opisał J. Korpanty w artykule,Sygmatyzm łaciński, w: Prace Polskiej Akademii Umiejętności. Prace Komisji Filologii Klasycznej nr 25,Kraków 1997, 5-18. Za przykładem Dionizjusza z Halikarnasu, o czym mowa była w rozdziale 1 pracy,w Rzymie głoska „s” również nie cieszyła się dobrą sławą, jej dźwięk krytykuje Kwintylian określającminaem absona littera.102 Takie poczynania literackie nie pozostały bez echa i są dowody na to (jak Papirus Bodmera), żepowstawały teksty o objętości około 60 wersów, nie zawierające w tak znacznym fragmencie nawetjednej sigmy.103 Heortae, ed. Th. Kock, w: Comicorum Atticorum Fragmenta, fr. 30, Leipzig 1880-1888.104 T. Mommsen, Beitraege zu der Lehre von den griechischen Praepositionen, Berlin 1895, 668-762.73