Pokaż treść!

Ale wróćmy do tekstów najstarszych. Literatura grecka, którą otwierają od razudwa największe jej arcydzieła, Iliada i Odyseja, już w tych tekstach uznawanychsłusznie za majstersztyk dźwięczności, dostarcza doskonałego materiału badawczegodla potrzeb analizowania zjawisk z zakresu instrumentacji dźwiękowej. Wiadomoz licznych świadectw, że od dawien dawna poezja Homera wzbudzała u starożytnychGreków, ale i wykształconych na greckich oryginałach Rzymian, wielki podziw, a jegosztuka poetycka powszechnie była oceniana jako sztuka najwyższej próby. Docenianoszczególnie to, że Homer potrafił bardzo zręcznie posługiwać się dźwiękiem dla celówekspresji, jego „malowanie dźwiękiem”, urzekanie słuchacza melodyjnością płynącejopowieści, a także wykorzystanie instrumentacji dźwiękowej dla celówdźwiękonaśladownictwa, dało mu w dziele Dionizjusza z Halikarnasu zaszczytnyprzydomek najbogatszego w dźwięki pośród wszystkich poetów (polyphonotatoshapanton poieton). Przykładów można by przytoczyć mnóstwo, ale jako że niestety niema tu miejsca dla większej ich liczby, jak sądzę i dwa będą dość wymownei poglądowe, dające możliwość zaobserwowania zarówno aliteracji inicjalnej, jakrównież wpadającej w ucho instrumentacji wersu przy pomocy samogłoski „a”, któraw sześciu wyrazach gramatycznych w. 116 XXIII księgi Odysei pojawia się aż 11 razy:Od. XVII 321: ouket epeith’ ethelousin enaisima ergadzesthaiOd. XXIII 116: polla d’apanta katanta paranta te dochmia t’elthonObszerniejsze studium instrumentacji dźwiękowej u Homera znaleźć można w ciekawejpracy Davida W. Packarda Sound-Patterns in Homer 25 .Również u Hezjoda obserwujemy poza aliteracją wewnątrzwyrazową nierazbardzo wyraźnie i silnie zarysowaną aliterację inicjalną. Tworzą ją albo dwa różnewyrazy albo te same, tyle że w zmienionej formie gramatycznej (poliptoton), jak naprzykład w tym wersie z Pracy i dni:(Erga 25) kai kerameus keramei koteei kai tektoni tektonZ początku aliteracja zarówno w grece jak i w łacinie była stosunkowo prostymi łatwym do zastosowania ozdobnikiem, dodającym ekspresji wypowiedzi, częstokroćpołączonym z efektami dźwiękonaśladowczymi. Z czasem zaczęto jej używać corazchętniej i całkowicie świadomie w celu nadania szczególnego charakteru wypowiedzi,25 Zob. D. W. Packard, Sound-Patterns in Homer, TAPhA 104, 1974, 239-260.21