Pokaż treść!

1.2 starożytni autorzy i krytycy literatury o eufonii w prozie i poezjiPonieważ stylistyka grecka, a za nią również łacińska, czerpiąca wzorce wprostz traktatów aleksandryjskich, od samych początków silnie była powiązana z retoryką,najwięcej informacji i wskazówek dotyczących instrumentacji dźwiękowej, czy też, jakwtedy to określano, harmonii głoskowej, znajdujemy w greckich traktatach o stylu czyteż raczej rodzajach stylu retorycznego. Zarówno w Grecji jak i w Rzymie mowapubliczna w znaczeniu wystąpienia politycznego lub sądowego, odgrywała bardzoistotną rolę w życiu umysłowym społeczności. Umiejętność wpływania na słuchaczy,grania na ich emocjach i uczuciach, wzbudzania jednych, a tłumienia innych przypomocy określonego doboru słów i repertuaru chwytów retorycznych, wzmocnionychdodatkowo odpowiednią modulacją głosu, była wysoko ceniona i ze wszech miarpożądana. Dlatego też stosunkowo wcześnie pojawiają się wzmianki, a z czasemrównież całe traktaty poruszające tę tematykę. Poza tym już sama ustna realizacjamowy lub głośne recytowanie tak ważnych dla starożytnych Greków i Rzymianutworów poetyckich, pełnych dramatyzmu, patosu i mądrości życiowych, w którychpomieszczone były istotne dla nich treści, w pewnym sensie narzucało odbiorcy,w stopniu o wiele wyższym niż współczesne typowo ciche czytanie, brzmieniowąstronę wypowiedzi.Już u jednego z najstarszych jońskich filozofów przyrody, Demokryta z Abdery,moglibyśmy poczytać o poezji, poprawności językowej oraz O pięknie słów i O miłychdla ucha i niemiłych głoskach. Moglibyśmy to uczynić, gdyby tylko zachowało się donaszych czasów cokolwiek poza samymi tytułami tych rozpraw wspomnianych przezDiogenesa Laertiosa w jego Żywotach i poglądach słynnych filozofów. A nie był onpierwszym, którego te zagadnienia interesowały. Wiadomo chociażby z dialogówPlatona, że Heraklit (ok. 500 r. przed Chr.) wysunął tezę o identyczności rozumu jakocałości z całością struktury języka, dowodząc, że wszelkie językowe zjawiska,wywodzą się wprost z natury i stając się pierwszym głosicielem teorii o naturalnympochodzeniu języka 36 – physei. W pewnej mierze to wywołało długotrwałe sporyfilozofów i gramatyków greckich o pochodzenie i funkcjonowanie języka, o czymbędzie mowa w rozdziale drugim.36 Nie jest to jednak oczywiste, zob. chociażby argumenty zaprezentowane przez Z. Danka w artykuleStarożytni o powstaniu mowy ludzkiej, „Meander” 41, 6, 1986, 230-1.28