Pokaż treść!

nadal utrzymywała się jakże słuszna według mojej oceny szkoła czytania wszelkichpism, również tych prywatnych, na głos 15 .Nie sposób zaprzeczyć ważności intelektualnego i wyobrażeniowego elementuw poezji, który pojawia się szczególnie silnie i wyraźnie, gdy jest ona odbieranaw sposób dźwiękowy. Dotyczy to poezji tworzonej w każdym znanym językunaturalnym (nie wyłączając języków prymitywnych) i tworzonej w każdej epoce.Trzeba dołożyć wszelkich starań, aby dowiedzieć się jak najwięcej o założeniachpoetyki tego okresu, który stanowi przedmiot badań, jak również celach programowych,jakie stawiali sobie sami artyści. Warto też dowiedzieć się możliwie dużo o sposobierozumowania i odbierania pewnych zjawisk przez innych niż badani autorów, poznaćopinie współczesnych i późniejszych krytyków, aby dowiedzieć się, jak na te wszystkiezabiegi artystyczne reagowali odbiorcy. Dopiero na takim tle i z uwzględnieniemwspółczesnej refleksji naukowej w zakresie teorii języka poetyckiego można lepiejzrozumieć ambicje twórców dzieł tamtych czasów, ich starania o jak największądźwięczność tamtej poezji oraz, co jest nie mniej ważne, upodobania odbiorców, dlajakich poezja ta była tworzona.Badając zjawiska pojawiające się w języku martwym od wieków, nieposiadającym już użytkowników uprawnionych do wyrażania wiążących opinii, niemając podstaw do autorytarnych wypowiedzi na temat fonetyki, a jedynie przesłanki dozajmowania się historyczną fonologią, trudno jest uwolnić się od przykładaniawspółczesnej miary do zagadnień z czasów minionych – to niejako narzuca się samo.Jak to celnie określił Jespersen 16 : „jesteśmy filologami oka a nie filologami ucha” (eyephilologistsnot ear-philologists), a własnie ta Ohrphilologie, filologia uchaw dosłownym znaczeniu, termin w tym wypadku jak najbardziej uprawniony,w badaniu tekstów starożytnych jest o wiele bardziej potrzebna. W tych próbachi poszukiwaniach badawczych prowadzących do pewnych konkluzji, które z racjidystansu czasowego mogą być nieraz odległe od poglądów i zamierzeń autorówtamtych tekstów, nie jesteśmy jednakże zdani sami na siebie i nasze współczesnewidzenie, czy też raczej słyszenie poezji, ponieważ starożytni gramatycy i krytycyliteratury byli zainteresowani zagadnieniami stylu i dźwiękowej formy wypowiedzi,zarówno w poezji, jak też w prozie (głównie retorycznej). I choćby nawet niektóre15 Por. Św. Augustyn, Wyznania 6,3: zdziwienie św. Augustyna wywołuje obserwacja św. Ambrożego,który w wolnym czasie czytał przesuwając wzrok ponad kartą papieru, ale nie wydawał z siebie żadnegodźwięku: „uox [eius] et lingua quiescebat”.16 Por. O. Jespersen, Language, London 1922, 23.15