Pokaż treść!

czyjejś działalności. Obecność podwójnej segmentacji tekstu, jaka ma miejscew przypadku struktury wierszowej, podsuwa możliwości rozmieszczeniapowtarzających się głosek w kluczowych momentach wersu, którymi są początek,klauzula, cezura. I jak pisze znakomity przedstawiciel rosyjskiej szkoły formalnej,badacz struktur tekstu artystycznego, Jurij Łotman: „Jakkolwiek postępowalibyśmy,oddzielając dźwięk od treści: wychwalalibyśmy czy lżyli autora podejrzanegoo oderwanie brzmienia wierszy od ich sensu – zakładamy niemożliwość. W sztucekorzystającej z języka jako materiału – w sztuce werbalnej – oddzielenie dźwięku odznaczenia jest niemożliwe.” 114Utwór wierszowany tym, jak wiadomo, rożni się od utworu prozaicznego, żepominąwszy wszelkie inne możliwe cechy, a ograniczając się tylko do elementówstruktury językowej, posiada pewną nadwyżkę organizacyjną w zakresie strukturydźwiękowej. Fakt, iż określona głoska, sylaba, wyraz czy związek składniowywystępują w wierszu, a nie w prozie, sprawia niewątpliwie, że są one wyraźniejszei bardziej zauważalne przez odbiorcę, tym bardziej, że przestrzeń, na jakiej funkcjonująjest stosunkowo ograniczona 115 . Paralelizm będący rezultatem tego rodzaju konstrukcjiwierszowej może podkreślać lub osłabiać korespondencję bądź kontrast międzygłoskami, sylabami, wyrazami i zdaniami, i w ten sposób zmniejszać lub zwiększać ichsiłę oddziaływania na potencjalnego odbiorcę komunikatu.Nie jest tak, jak sądzę, aby ktokolwiek był w stanie zmusić poetę (z nim samymwłącznie) do napisania czegoś, czego napisać nie chciał albo wypowiedzenia zdaniaw takiej formie, do której nie był przekonany. Na tym polega sztuka poetycka i artyzmwysłowienia, że w dziele zachowany jest doskonały lub doskonałości bliski (z wzięciemnieodzownej poprawki na widoczny w badanych poematach brak ostatecznego szlifu),starannie przemyślany i odczuwany przez samego twórcę consensus formy i treści,będący w niemałym udziale wytworem emocji artysty. Jak celnie zauważa Osip Brik,jeden z teoretyków rosyjskiego formalizmu, żywotnie zainteresowany zagadnieniamijęzyka poetyckiego, a zwłaszcza rymu i rytmu: „W naiwnych wyobrażeniach kreśli siętwórczość wierszową w następującej postaci: poeta najpierw prozą zapisuje swą myśl,potem zaś przemieszcza wyrazy tak, żeby otrzymać metrum. Jeśli pewne słowa niepasują do metrum, przemieszcza je tak długo, dopóki nie zaczną pasować, lub zastępuje114 Por. J. Łotman, Wykłady z poetyki strukturalnej, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą,tom 2, Warszawa 1972, 140.115 Por. L. Pszczołowska, Semantyka form wierszowych, w: Problemy teorii literatury, t. 3, Warszawa1988, 74-76.81