Pokaż treść!

adań i pełną statystykę trzech badanych poematów przedstawię w dalszej części tegopodrozdziału. Najpierw jednak wypada zakreślić historię badań dotyczących tegowąskiego obszaru funkcjonowania języka poetyckiego u starożytnych Rzymian.W początkach XIX w. w pewnym acz mocno ograniczonym zakresie podjął tentemat badacz niemiecki, A. F. Naekius 258 , podając za Pontano dwie identyczne sylabyjako jedną z form aliteracji, ale ograniczył się on jedynie do wyliczenia przypadkówtego procesu zaobserwowanych w komediach Plauta, przypisując im tworzeniekomizmu sytuacyjnego i funkcje onomatopeiczne. Kilkadziesiąt lat później AlfredBiese 259 opublikował krótki, ale bardzo zwarty w swej formie artykuł, pod niepozornymtytułem De iteratis syllabis observatiuncula. Tam też po raz pierwszy jak się wydajepada stwierdzenie, że wprawdzie znana jest negatywna opinia gramatyka Serwiuszai w pierwszym odruchu niejeden czytelnik pieśni Tibullusa, Propercjusza, Katullusa czyWergiliusza mógłby odnieść wrażenie, że sprawę tego rodzaju należałoby złożyć nakarb przypadku lub pewnego rodzaju zlekceważenia zasady, lecz po bliższym zbadaniutej kwestii, autor artykułu szybko dochodzi do wniosku, że nic bardziej mylnego,szczególnie biorąc pod uwagę niemały trud literacki (labor), jaki towarzyszył poetomrzymskim podczas procesu tworzenia pieśni. Zauważa znaczną tego rodzaju „licencję”u Lukrecjusza, widząc w pierwszym rzędzie koniec wersu jako miejsce szczególnieulubione dla dwukrotnych powtórzeń sylab „ra” i „re”, w mniejszym zakresie objęte sąpowtarzalnością tego rodzaju inne miejsca w heksametrze, gdzie pojawiają się także,choć już w mniejszej liczbie, sylaby: „ne”, „se”, „de”, „te” i „que”. Stwierdza również,że był to świadomy wybór poety: „apparet Lucretium repetitionem eiusdem syllabaenon evitasse, sed potius quaesivisse potissimum ut breves syllabas ad dactylum quintumformandum haberet”. Chwilę potem dodaje, że w tym sposobie Wergiliusz naśladujeLukrecjusza w swojej Eneidzie. Celna jest obserwacja niemieckiego badacza, że wobecpewnego rodzaju „niedostatków materiałowych” w postaci większej liczby sylabmogących brać udział w tego rodzaju figurze, tym bardziej należy uznać celowośćużycia tych repetycji u epików rzymskich, podczas gdy wspomniani wyżej poecielegijni używają ich nadzwyczaj wstrzemięźliwie. Pod koniec artykułu upatrujepoczątków tego zjawiska w szczególnym aspekcie łaciny, jakim jest „gravitas linguaelatinae”, ubogiej pod względem sylab krótkich, a odznaczającej się wyjątkowo częstymużyciem form bezokolicznikowych. Końcem tego procesu jest twórczość poetów258 A. F. Naekius, De alliteratione sermonis latini, „Rheinisches Museum” 3, 1829, 324-418.259 A. Biese, De iteratis syllabis observatiuncula, „Rheinisches Museum” 38, 1883, 634-637.184