Pokaż treść!

czytamy bowiem w Inst Orat. VIII, 3, 50: „… tautologia, id est eiusdem verbi autsermonis iteratio. Haec enim, quamquam non magnopere a summis auctoribus vitata,interim vitium videri potest, in quo saepe incidit Cicero securus tam parvaeobservationis”. A w księdze następnej Inst. Orat. IX, 4, 41: “videndum etiam nesyllabae verbi prioris verbi ultimae sint primae sequentis. Id ne quis praecipi miretur,Ciceroni in epistolis excidit ‘res mihi invisae visae sunt, Brute’ et in carmine‘O fortunatam natam me consule Romam’. Uwagi ogólne spotkać można jeszczew dalszych partiach tego dzieła: Ins. Orat. IX, 1, 2; 3, 66-86; 4, 42; X, 1, 7.Powtórzenia identycznych sylab lub większych fragmentów słów kolejno posobie następujących obserwujemy stosunkowo często w prozie Cycerona: w Brutusie221: acer acerbus, de Orat. I 2 moles moelstiarum, De off. I 61: pleniore ore, Sest. 34:dominabantur minabantur. Jak się wydaje wielkiego mówcę cieszyły takie efekty,sądząc bowiem po ich liczbie, chętnie, a przynajmniej bez specjalnych obiekcjistosował je w swoich nadzwyczaj efektownych mowach, np.: In Verrem II 4, 143:“statua tua stabat”.Skoro o zbiegu głosek na końcach wyrazów mowa, to w kwestii rozziewuKwintylian zauważa, że w języku łacińskim częściej spotykają się samogłoski niżw greckim: „vocales frequentissime coeunt” (XI 3, 34) i starając się ocenić efekt takiejzbieżności dochodzi do wniosku, że mowa zatrzymuje się i słyszalny jest pewnegorodzaju wysiłek: „cum accidit, hiat et intersistit et quasi laborat oratio” (IX 4, 33), alenie uważa tego za wielki błąd, o ile nie jest nadużyciem: „[non] hiare semperuocalibus… uolunt sermo atque epistula” (IX 4, 20). W poezji natomiast Kwintylianodnotowuje jako bardzo miły dla ucha fragment z początkowych wersów EneidyWergiliusza: „mult(um) ill(e) et terris” 57 , miły o tyle, iż rozziew został złagodzonyelizjami: „consonantium quaedam insequenti uoce dissimulantur” (XI 3, 34).Kiedy zbiegają się wygłosowe „s” i nagłosowe „x”, wtedy powstaje dźwiękowyzgrzyt: „ut s ultima cum x proxima confligat” oraz „tristior, si binae collidantur, stridorest” (IX 4, 37), a przykładem jest wyrażenie: ars studiorum. Tego rodzaju zbiegidentycznych spółgłosek na granicy dwóch wyrazów otrzymał w XX w. odamerykańskiego badacza tego zjawiska, G Higheta, nazwę aliteracji kolizyjnej 58 .Kwintylian o głoskach zwartych bezdźwięcznych, szczególnie tych połączonychw zbitki z literą „r”, pisze w Inst. Orat. VIII 3, 17: „rebus atrocibus verba et ipso57 Por. Institutio oratoria XI, 3, 34.58 Por. G. Highet, Consonant Clashes in Latin Poetry, “Classical Philology” 69, 1974, 178-185.42