Pokaż treść!

„f”: „insuauissima littera” (Orator 158), a jako przykład zdanie: „finis frugifera etefferta arua Asiae tenet”. Cyceron zarzuca fragmentowi starego dramatu, że jestwypełniony, wręcz przeładowany literą f niemiłą dla ucha. I my wierzymy mu, że wieco mówi, nie poczytując jednocześnie za wadę, że chwilę wcześniej wypowiedział sięużywając głoski „f” aż trzykrotnie z rzędu: Orator 150: “efficient facile formulam”.Wspomina o tym niemiłym wrażeniu jeszcze w Mówcy (Orator 163): „inquinatusinsuavissima littera”. Podobnie zresztą uważa także i Kwintylian: Inst. Orat. XII, 10,29: „illa quae est sexta nostrum paene non humana voce vel omnino non voce potiusinter discrimina dentium efflanda est”.Nie przepada też Cyceron za głoską „r”, ponieważ przypomina dźwięki nieprzez ludzi wydawane, lecz zwierzęce, głównie warczenie psa, a jej powtarzaniepowoduje szorstkość wyrażenia: asperitas, jak w wyrazie perterricrepam (Orator 49,163). Do grupy nieprzyjemnych dla ucha dołącza też „x”: „littera uastior”. Jeszczenieraz powrócę w mojej pracy, omawiając konkretny przykład, do którejś zeszczegółowych uwag Arpinaty, tym bardziej, że nie sposób w tym miejscu wymienićnaraz ich wszystkich.Bardzo wiele uwag na tematy powiązane z eufonią i kakofonią w tekstachpoetyckich, ale także w prozie, znajdujemy u Kwintyliana. Ten najwybitniejszy rzymskiteoretyk wymowy I wieku po Chr., urodzony w Hiszpanii, całe swoje dorosłe życiespędził w Rzymie, gdzie mając w dużej mierze na uwadze potrzeby szkolnictwa.stworzył najobszerniejszy w historii literatury rzymskiej wykład teorii retorycznej, pt.:Institutio oratoria w księgach dwunastu. Dzieło to jest prawdziwą skarbnicą informacjiw zakresie dźwiękowej organizacji wypowiedzi literackiej.Dla potrzeb tej pracy najbardziej interesujące są księgi: IX i X, choć niemałowzmianek poruszających rozmaite wątki porozsiewanych jest w całym traktacie. I takw księdze IX podejmowany jest temat tropów i figur retorycznych, a w końcowej jejczęści omówiona elocutio - wykład o harmonijnym zestawianiu wyrazów ze względu naporządek logiczny i ekspresyjny, estetykę głosek jako takich, a także efekty, główniekakofoniczne, powstające u zbiegu głosek na końcu i początku sąsiadujących ze sobąwyrazów.Nie przepada za powtórzeniami leksykalnymi, co delikatnie wytykaCyceronowi, który tak w zakresie teorii jak i własnej praktyki nie był zbytniorestrykcyjny w odniesieniu do używania tych samych wyrazów kilkakrotnie w bliskimsąsiedztwie, a Kwintylian uważał, że nie tyle mógłby tego unikać, ile wręcz powinien,41