Pokaż treść!

aliterowanych: Aen. VI 577: saevior intus habet sedem. Tum Tartarus ipse, Met. XIV244: quas procul hinc cernis (procul hinc, mihi crede, videnda.We wspominanym w poprzednim podrozdziale artykule badacz amerykańskiClarke pisze (na stronie 300), że rytm heksametru bazuje głównie na teorii kolonów i nasystemie cezur i dierez, które je umiejętnie rozdzielają, a w wyniku analizy miejsc,w jakich pojawiają się najczęściej aliteracje w badanych przez niego Eneidziei Metamorfozach, okazało się, że ponad 60% aliteracji jest umiejscowiona tuż przed lubpo cezurze oraz na samych końcach wersu, znaczą też liczbę zaobserwował tuż przedklauzulą, kiedy pierwszy wyraz aliterowany rozpoczynał się w połowie 4. stopy (cechatypowa dla Wergiliusza). Jest to najwyraźniej celowe, gdyż taki rozkład aliterowanych(inicjalnie i nie tylko) wyrazów jest jednym z najsilniejszych środków, aby zaznaczyćpoczątki i końce poszczególnych kolonów.Powstaje pytanie, jakie elementy zdania najczęściej pojawiają się w figurachaliteracyjnych. Z obserwacji wynika jasno, że w zdecydowanej większościaliteracyjnych przypadków „podobne łączy się z podobnym”, na tym m. in. opiera sięzasada powtórzenia jako takiego, a więc łączą się dwa rzeczowniki, dwa przymiotniki,przymiotnik z określanym rzeczownikiem (związek zgody, który nieraz tworzy rymy,określane nieraz jako tzw. typ atrybutywny), dwa przysłówki, funkcjonujące jakopewnego rodzaju dopowiedzenie, dookreślenie, konstrukcja paralelna, w swej istociegenetycznie i funkcjonalnie z zasadą repetitio ściśle powiązana. Łączone są teżw związku rekcji czasownik i rzeczownik jako jego dopełnienie oraz podmioti orzeczenie zdania. Trudno w tym miejscu ilustrować każdy przypadek przykładami,jest ich zbyt wiele i uczynić tego niepodobna 167 . Najkrócej można by to zawrzećw sformułowaniu: aliteracja łączy silnie dwa wyrazy (lub więcej), które do siebieprzynależą, dając pewne znaczenie, spaja je i wzmacnia ich pozycję w wersie lubwiększym fragmencie wypowiedzi, intensyfikuje ich odbiór poprzez swego rodzajusolidarność brzmieniowo-znaczeniową, budząc rozmaite skojarzenia, niekonieczniewyłącznie dźwiękonaśladowczej natury.Skoro znane są już dane liczbowe, wypada omówić poszczególne głoski i ichtekstowe funkcje, wśród których prym wiodą dwie: instrumentacyjnai dźwiękonaśladowcza – obydwa te aspekty przez starożytnych były wielce ulubione dlaich słyszalnych, podkreślić należy, że w większym stopniu niż dla nas obecnie, walorów167 Choć niektórzy badacze, jak A. Cordier, Op. Cit., 20-22, wykazali wielką – a dla mnie nie do końcazrozumiałą – determinację, podając całe długie listy typologii połączeń, w których aliteracja jest obecnaz zaznaczeniem, że jest „najzupełniej przypadkowa”.122