Pokaż treść!

po angielsku również dobrze znane jako silent reading). Większość powstającej obecnieliteratury jest nie tyle realizowana jedynie w czytaniu wzrokowym, ile wręcz na takąi tylko taką realizację jest od samego początku obliczona 10 .W coraz mniejszym stopniu mamy w odniesieniu do literatury pięknej kontaktz jej formą dźwiękową i w dużym stopniu ten stan rzeczy uniewrażliwił wielu nazjawiska natury dźwiękowej. Być może z tego po części wynika małe zainteresowaniezagadnieniami dźwiękowej strony utworów literackich, zarówno tych obecnietworzonych, jak też badanie dzieł powstałych w epokach minionych, które szczególniew epoce starożytnej odznaczały się niezaprzeczalną muzycznością, często niestetyniedocenianą. Poza tym jest jeszcze inny aspekt: nie sposób badać zjawiskaz pogranicza poezji i muzyki, a do takich przecież instrumentacja dźwiękowa sięzalicza, nie będąc wrażliwym na muzykę jako taką i nie mając danego z urodzeniaodpowiedniego poziomu ogólnej wrażliwości, zwłaszcza tej słuchowej, pozwalającejpełniej odbierać utwory muzyczne oraz je przeżywać 11 . Tu znowu można wrócić dodefinicji przymiotnika „estetyczny”: wrażliwy, bystry, sprytny, co wskazuje na fakt, żezagadnienia dźwiękowe nie zaczynają się i nie kończą na osobie twórcy, ale pożądanyjest jeszcze odbiorca na tyle sprawny intelektualnie, na tyle wrażliwy, aby był w stanieodebrać i właściwie zinterpretować tak subtelny komunikat. W czasach współczesnych,przy ogromnym postępie nauki, jaki zaznacza się we wszystkich jej dziedzinach, mającświadomość, jak wielkie bywa zaangażowanie włożonym w jeden wybrany obszardziałalności i wynikający z tego szacunek dla poświęcenia się jednej dyscyplinie, niemożna mimo wszystko przyjmować postawy hiper-specjalisty, który poza swoimwąskim poletkiem zainteresowań świata nie widzi. Można by za to w tym miejscu –antycypując zarzuty wysuwane przez językoznawców przeciwnych zarówno kierunkombadań prezentowanym w tej pracy, jak też ogólnie pojętej interdyscyplinarności -zacytować jakże celną myśl Romana Jakobsona: „Musimy sobie jasno zdawać sprawę,że zarówno lingwista głuchy na poetycką funkcję języka, jak i literaturoznawcaobojętny na problemy lingwistyczne i zupełnie z nimi nie obeznany – to dziś rażącyanachronizm 12 .”Zapewne wśród przyczyn takiego a nie innego stanu rzeczy znajduję się takżeobawa przed popełnieniem błędu nadinterpretacji, „przesłyszenia się”, odnalezienia10 Por. H. Markiewicz, Główne problemy wiedzy o literaturze, Kraków 1980, 76.11 Por. M. Wallis, Przeżycie i wartość. Pisma z estetyki i nauki o sztuce (1931-1949), Kraków 1968, 308.12 Por. R. Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, w: W poszukiwaniu istoty języka, t. 2, Warszawa1989, 124.12