Pokaż treść!

wypowiadać się na temat dokładnej artykulacji tych głosek, skoro brakuje w tymzakresie informacji.Przejdźmy na grunt rzymski. W Rzymie nie powstały traktaty poświęconewyłącznie zagadnieniom aliteracji czy też szeroko pojętej instrumentacji głoskowej,znajdujemy za to w dziełach kilku autorów opinie, wprawdzie niezbyt obszerne, alepoparte przykładami i liczne wzmianki poruszające „przy okazji” te właśnie tematy.Trudno w tym miejscu przytoczyć wszystkie wypowiedzi, uważam za potrzebnezacytowanie tych najbardziej znanych, które mają istotne znaczenie dla niniejszej pracy.Najwięcej tego rodzaju uwag znajdujemy u dwóch teoretyków i praktyków wymowy:Cycerona i Kwintyliana. Ale nie byli oni bynajmniej pierwsi.W języku łacińskim pierwszym zachowanym traktatem retorycznymporuszającym zagadnienia właściwej kompozycji dźwiękowej dzieła, aby uzyskać jaknajlepsze jego brzmienie, jest anonimowy utwór z I wieku przed Chr. pt.: Rhetorica adHerennium. Jest to właściwie podręcznik retoryki dedykowany nieznanemu bliżejHerenniuszowi, będący świadectwem ścierania się w wymowie dwóch szkół – greckieji rzymskiej. Autor tej czteroksięgowej retoryki, De ratione dicendi albo też Rhetoricaad Herennium Libri IV, pozostawał pod wyraźnym wpływem tak zwanych retorówrzymskich. Jego dzieło to drugi najstarszy zachowany zabytek prozy rzymskiej, zarazobok niewielkiego traktatu Katona Starszego O rolnictwie (De agricultura).Aż do wieku XVI niesłusznie przypisywano autorstwo Retoryki Cyceronowi.Na podstawie badań porównawczych fragmentów, które znajdujemy w niemalidentycznym brzmieniu u obydwu autorów, można było stwierdzić, że dzieło naszegoAnonima powstało w latach 88-82 przed Chr. i było wcześniejsze niż dzieła z zakresuteorii wymowy Cycerona. Być może i autor Retoryki dla Herenniusza i Cyceronkorzystali z jakiegoś wspólnego źródła albo po prostu wielki mówca przejął odAnonima większość podanych w swoim dziele zasad. Autor rzymskiego podręcznika,jak sam podkreślał, cenił sobie prostotę i jasność, chciał uniknąć dłużyzn greckiegowykładu i zawiłego nieraz rozumowania 45 , przedstawiając wszystko po rzymskupraktycznie i w maksymalnie przystępnej formie. Konsekwentnie latynizował wszelkieznane sobie terminy greckie, nawet jeśli miałyby brzmieć nienajlepiej po łacinie.Retoryka prezentuje wykład ujęty w cztery księgi, gdzie opisano wszystkie działy teoriiwymowy, a w ostatniej te zagadnienia, które dla niniejszej pracy są najbardziej45 Jednak ten rzymski podręcznik w swych zasadniczych podstawach bez wzoru greckiego, jakim byłHermagoras z Temnos (II w. przed Chr.), obyć się nie potrafił.35