Pokaż treść!

gramatyczne, w pewnym zakresie przewidywalne, a także zbyt proste konstrukcyjnieasonanse, w których zgodność brzmienia dotyczy tylko samogłoski i na koniec z trudemdostrzegając homoteleuty jako osobne zjawisko obecne w poezji epickiej, mającepewną rolą do odegrania.W związku ze zjawiskami rymowymi ta właśnie kwestia domaga się niecoszerszego omówienia, która w toku analizy poematów epickich wzbudziła mojeszczególne zainteresowanie, głównie ze względu na nieomal zupełne milczenie, jakie jejtowarzyszy w literaturze przedmiotu, bo też na ogół są to małe wzmianki przy okazjiomawiania zagadnienia rymu i asonansu w poezji łacińskiej. Homoteleuton zostałzapożyczony z prozy, w której od czasów Gorgiasza był polecany przez greckichi rzymskich teoretyków oraz praktyków wymowy jako dobrze brzmiące spojenie dwóchczłonów wypowiedzi i wskazanie tym samym na ich wzajemną przynależność. Takujmuje to również Anonim autor Retoryki do Herenniusza: IV 3, 5 i IV 20, 28, traktującsimilter cadentia i similiter desinentia jako ornament wypowiedzi. Podobnie i Cyceron,który sam często stosował homoteleuty w swoich mowach i listach, wskazuje na siłęekspresji tego środka wyrazu, np.: w De oratore III 206: „habent interdum vim, leporemalias … quae similiter desinunt aut quae cadunt similiter”. Z powodu owych podobnychzakończeń tyle razy w dziejach badań nad aliteracją był mylony przez uczonychz rymem właściwym i asonansem, że w mojej ocenie już samo to wskazuje, jak wielkąmiał siłę oddziaływania i jak bardzo narzucał się uchu. Był to ten element sztukiliterackiej, często obecny w prozie, z którym słuchacze rzymscy byli dobrzezaznajomieni i z pewnością w lot chwytali intencje artysty, który wskazywał przypomocy podobnie brzmiących zakończeń, usytuowanych w kluczowym miejscu wersu– najczęściej w klauzuli lub tuż przed cezurą i z powtórzeniem w klauzuli – treściważne, stanowiące np. początek i koniec czyjejś wypowiedzi lub jej meritum,informacje uznane za istotne dla danego kontekstu i konsytuacji.Temat homoteleutu podjęli J. Marouzeau 216 i N. I. Herescu 217 , ale choć obieopinie są niezbyt rozbudowane, to z dwóch uczonych pierwszy zajął się tematem niecoszerzej. Na początku zaznaczył, że łacina z powodu znanej raczej słabej artykulacjikońcowych sylab (głównie tych zawierających nosowe m i n) oraz ich znacznegoliczebnego ograniczenia do bardzo usystematyzowanych –um, -am, -em oraz –o, -a, -is,-as, -os, które siłą rzeczy musiały się powtarzać, mniej była wrażliwa na efekty216 Por. J. Marouzeau, Le style oral latin, REL 10, 1932, 174-178.217 Por. N. I. Herescu, Op. Cit., 170-172.146