Pokaż treść!

morfemów, wyrazów, zwrotów, zdań. Zależnie od tego, czy powtarzające się elementy sąjednostkami znaczeniowymi lub z takich jednostek się składają, czy też są to elementy nieposiadające samodzielnych znaczeń (mniejsze od morfemu, lub też elementy prozodyczne),odróżnia się p. leksykalne (anadiploza, anafora, anastrofa, antanaklasis, antymetabola, antistasis,conduplicatio, diafora, epanodos, epanalepsa, epifora, epizeuksis, geminacja, konkatenacja,ploke, poliptoton, prosapodosis, refren, symploke) i p. brzmieniowe (aliteracja, echolalia,glosolalia, instrumentacja głoskowa, rym, rytm, strofa). P. dotyczyć mogą również schematówbudowy niezależnie od ich konkretnego wypełnienia, np. schematów akcentowych,intonacyjnych, składniowych, kompozycyjnych (paralelizm). Inna nazwa: repetitio.”Już więc na samym wstępie widać, ile zjawisk mieści się w obszarze tej jedneja niezmiernie ważnej definicji, w tym szczególnie ważna jest obecność dwóchkluczowych dla tej pracy: instrumentacji dźwiękowej i aliteracji, zaklasyfikowanych dopodgrupy powtórzeń brzmieniowych. Oczywiście nie wszystkie wymienione powyżejpojęcia są dla tej pracy tak samo znaczące, nie wszystkich definicje będą niezbędne dowymienienia wśród licznych odmian aliteracji, traktowanych przez część badaczy raczejjako pojęcia powiązane niż w swej istocie faktyczne, różnopostaciowe przejawy tegosamego zjawiska. Jedyne tylko, co mnie w tej definicji, bardzo precyzyjnej i pojemnej,zaskoczyło, to decyzja autorki hasła, Aleksandry Okopień-Sławińskiej, o wskazaniudopiero na samym końcu łacińskiego terminu repetitio i to jako „inną nazwę”opisywanego zjawiska. Moim zdaniem łaciński źródłosłów, od dawien dawnapojawiający się w starożytnych pracach retorycznych i gramatycznych, przejęty przezrenesans i w takiej postaci wprowadzony do nauki nowożytnej, powinien być podany nasamym początku, bo nie było pierwsze „ang.” czy „franc. repetition”, tylko łacińskierepetitio i obok hasła słownikowego jak sądzę powinno być umieszczone.W Słowniku terminów literackich, pod red. Janusza Sławińskiego, obszerna,bardzo szczegółowa i w moim przekonaniu najlepsza definicja instrumentacjidźwiękowej przedstawia się następująco: „Celowe uformowanie głoskowej warstwywypowiedzi dla nadania jej szczególnych walorów brzmieniowych i semantycznych.Uformowanie to polega na takim doborze i ugrupowaniu wyrazów w wypowiedzi, że pewnegłoski powtarzają się w niej z większą niż przeciętna częstotliwością, w bliskim sąsiedztwie lubw określonym porządku (aliteracja, echolalia, glosolalia, rym), inne zaś występują rzadzieji w rozproszeniu, a w wyjątkowych wypadkach zostają całkowicie wyeliminowane (lipogram).W wyniku instrumentacji warstwa głoskowa zyskuje pewną autonomię w stosunku do warstwysemantycznej, przestaje bowiem służyć wyłącznie rozpoznawalności i identyfikacji jednostekznaczeniowych, wytwarza natomiast własny porządek jakości brzmieniowych podlegającyodrębnej waloryzacji estetycznej, niesprowadzalny do frazeologicznego i składniowego57