Pokaż treść!

stopniu, jak rozpoczynanie każdego kolejnego wyrazu, choćby tylko w odniesieniu dokrótkiego szeregu, od tej samej głoski. O istotnym dla tych zabiegów walorzemnemotechnicznym rozpisywać się nie potrzeba, gdyż jest sprawą jasną, jak daleceułatwiało to zapamiętywanie długich formuł 20 . I choć niewiele mamy wiadomościz tamtych czasów, gdyż o zjawiskach określanych dzisiaj mianem instrumentacjidźwiękowej, których podstawowym zjawiskiem jest aliteracja, pisano rzadko i nie zawiele, to jednak zachowały się i na ten temat opinie teoretyków literatury (głównieretorycznej) oraz gramatyków.Jest sprawą oczywistą, że gramatycy byli świadomi istnienia aliteracji jakochwytu retorycznego, jednego z wielu retorycznych środków wyrazu. A ponieważsztuka wymowy cieszyła się od dawien dawna ogromnym poważaniemi zainteresowaniem, ze względu na piękno rytmiki i wysłowienia, a do tego jeszczeznaczący wymiar praktyczny, z biegiem czasu gramatycy i krytycy literatury antycznejznaleźli na określenie zjawisk z zakresu powtórzeń dźwiękowych nazwę i to nawet niejedną: parhomoeon, homoeoteleuton, a nieraz opisywali je pod kątem pozytywnych lubnegatywnych skojarzeń po prostu jako dobrze lub źle brzmiące elementy: euphononalbo cacemphaton.Należy w tym miejscu wspomnieć o tym, że na gruncie języka greckiegoaliteracja jako taka, a w szczególności inicjalna, nie odgrywała tak istotnej roli jakw języku łacińskim. O ile zjawisko aliteracji dzisiaj uznaje się za fakt naturyuniwersalnej, obecny w wielu językach, choć nie wszędzie mający równą estymę,a w odniesieniu do języka łacińskiego już dość dawno temu uznane w nauce jako procesniemalże dla niego naturalny, o tyle jego obecność w poezji greckiej bywaławielokrotnie poddawana w wątpliwość. Jean Marouzeau , wybitny francuski znawcastylistyki łacińskiej i zagadnień instrumentacji dźwiękowej, w obszernym dzielezatytułowanym Traite de stylistique latine, w jednym z pierwszych rozdziałówprzytacza opinię Heinricha Dielsa, niemieckiego dziewiętnastowiecznego badaczaliteratury, że „aliteracja jest bardziej łacińska niż grecka” 21 . Użyte przez niego słowo„bardziej” nie odmawia więc aliteracji prawa do zaistnienia w języku starożytnychGreków, a jedynie zaznacza mniejszą jego frekwencję występowania na tym grunciei być może inny, mniej widoczny sposób istnienia w dziełach greckich (nie tyle20 Obecnie przykuwanie uwagi słuchacza ma najczęściej miejsce w reklamie, obliczonej na efektszybkiego i trwałego zapamiętania, chętnie wykorzystującej zalety aliteracji w rozmaitych jej odmianach,głównie gry słownej i paronomazji, ale również inicjalnej, jak np.: „today tomorrow toyota”.21 Por. J. Marouzeau, Traite de stylistique latine, Paris 1946, 46.19