El legado de la verdad: La justicia penal en la transición peruana
El legado de la verdad: La justicia penal en la transición peruana
El legado de la verdad: La justicia penal en la transición peruana
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>La</strong> responsabilidad <strong>p<strong>en</strong>al</strong> <strong>de</strong> los ag<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l Estado<br />
Los 22 procesos <strong>p<strong>en</strong>al</strong>es abiertos constituy<strong>en</strong> un avance innegable y<br />
significativo <strong>en</strong> el juzgami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> crím<strong>en</strong>es contra los <strong>de</strong>rechos humanos.<br />
Hasta septiembre <strong>de</strong> 2005, 9 <strong>de</strong> estos casos se <strong>en</strong>contraban <strong>en</strong> juicio oral<br />
ante <strong>la</strong> Sa<strong>la</strong> P<strong>en</strong>al Nacional y 12 estaban <strong>en</strong> etapa <strong>de</strong> investigación judicial<br />
ante diversos jueces <strong>p<strong>en</strong>al</strong>es. En un caso, se había dictado una s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia<br />
absolutoria <strong>en</strong> primera instancia, lo cual sin duda constituye un<br />
prece<strong>de</strong>nte preocupante.<br />
En estos procesos correspon<strong>de</strong> que se realic<strong>en</strong> investigaciones imparciales<br />
y profundas, sin interfer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> ningún tipo, que se <strong>de</strong>scubra <strong>la</strong><br />
<strong>verdad</strong> <strong>de</strong> los hechos, se garantice un <strong>de</strong>bido proceso <strong>p<strong>en</strong>al</strong> para los procesados<br />
y se otorgu<strong>en</strong> <strong>la</strong>s mayores garantías a <strong>la</strong>s víctimas <strong>de</strong> una tute<strong>la</strong><br />
judicial efectiva <strong>de</strong> sus <strong>de</strong>rechos, especialm<strong>en</strong>te a <strong>la</strong>s que sufr<strong>en</strong> am<strong>en</strong>azas.<br />
<strong>El</strong> Ministerio Público ti<strong>en</strong>e una importante responsabilidad <strong>en</strong> estos<br />
casos, pues le correspon<strong>de</strong> sust<strong>en</strong>tar sus acusaciones con <strong>la</strong>s pruebas <strong>de</strong>l<br />
caso, preservar <strong>la</strong> integridad <strong>de</strong> <strong>la</strong>s víctimas y testigos y poner a disposición<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s autorida<strong>de</strong>s judiciales los resultados <strong>de</strong> sus investigaciones.<br />
1.2. I<strong>de</strong>ntificación y procesami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> presuntos responsables<br />
<strong>de</strong> vio<strong>la</strong>ciones <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos humanos<br />
Otro <strong>de</strong> los aspectos que <strong>de</strong>be <strong>de</strong>stacarse <strong>en</strong> el período posterior a <strong>la</strong><br />
CVR es <strong>la</strong> i<strong>de</strong>ntificación y procesami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> un número importante <strong>de</strong><br />
efectivos militares como presuntos responsables <strong>de</strong> <strong>la</strong>s graves vio<strong>la</strong>ciones<br />
<strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos humanos. En cada uno <strong>de</strong> los procesos judiciales <strong>de</strong>be<br />
<strong>de</strong>terminarse <strong>la</strong> responsabilidad <strong>de</strong> los procesados <strong>en</strong> los hechos incriminados.<br />
Según <strong>la</strong> Def<strong>en</strong>soría <strong>de</strong>l Pueblo, <strong>en</strong> los 21 casos judicializados atribuidos<br />
a ag<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l Estado se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran procesadas 368 personas. De<br />
el<strong>la</strong>s, 273 pert<strong>en</strong>ec<strong>en</strong> al Ejército, 64 a <strong>la</strong> Policía Nacional y 15 a <strong>la</strong> Marina.<br />
Así mismo, hay 12 civiles y <strong>en</strong> el caso <strong>de</strong> 4 procesados no se ha podido<br />
<strong>de</strong>terminar su situación personal. 2<br />
Del total <strong>de</strong> procesados, 96 se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran <strong>en</strong> actividad prestando<br />
servicios <strong>en</strong> <strong>la</strong>s Fuerzas Armadas o <strong>la</strong> Policía Nacional, 133 <strong>en</strong> retiro y<br />
2<br />
DEFENSORÍA DEL PUEBLO. A dos años <strong>de</strong> <strong>la</strong> Comisión <strong>de</strong> <strong>la</strong> Verdad y Reconciliación. Informe Def<strong>en</strong>sorial<br />
N. o 97. Lima: Def<strong>en</strong>soría <strong>de</strong>l Pueblo, 2005, p. 306.<br />
109