02.01.2015 Views

El legado de la verdad: La justicia penal en la transición peruana

El legado de la verdad: La justicia penal en la transición peruana

El legado de la verdad: La justicia penal en la transición peruana

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Los procesos <strong>p<strong>en</strong>al</strong>es contra <strong>la</strong>s organizaciones terroristas<br />

– Decreto ley 25659 (13 <strong>de</strong> agosto <strong>de</strong> 1992) que tipificó el <strong>de</strong>lito <strong>de</strong><br />

«traición a <strong>la</strong> patria». 2<br />

– Decreto ley 25708 (10 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 1992) que señaló el procedimi<strong>en</strong>to<br />

para los juicios por el <strong>de</strong>lito <strong>de</strong> traición a <strong>la</strong> patria.<br />

– Decreto ley 25728 (18 <strong>de</strong> setiembre <strong>de</strong> 1992) que permitió que un<br />

procesado pudiera ser s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ciado <strong>en</strong> aus<strong>en</strong>cia.<br />

– Decreto ley 25744 (27 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 1992) que estableció <strong>la</strong>s<br />

normas que se aplicarían <strong>en</strong> <strong>la</strong> investigación, juzgami<strong>en</strong>to y ejecución<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> p<strong>en</strong>a <strong>de</strong>l <strong>de</strong>lito <strong>de</strong> traición a <strong>la</strong> patria.<br />

– Decreto ley 25880 (26 <strong>de</strong> noviembre <strong>de</strong> 1992) que tipificó como <strong>de</strong>lito<br />

<strong>de</strong> traición a <strong>la</strong> patria <strong>la</strong> conducta <strong>de</strong>l doc<strong>en</strong>te que valiéndose <strong>de</strong><br />

su condición influye realizando apología <strong>de</strong>l terrorismo.<br />

Como consecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>la</strong> aplicación <strong>de</strong> estas normas, así como <strong>de</strong>l<br />

accionar <strong>de</strong> <strong>la</strong>s fuerzas <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n —especialm<strong>en</strong>te <strong>la</strong> policía especializada<br />

<strong>en</strong> casos <strong>de</strong> terrorismo—, se observó un increm<strong>en</strong>to significativo <strong>de</strong> los<br />

internos por <strong>de</strong>lito <strong>de</strong> terrorismo y «traición a <strong>la</strong> patria» <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1992, que<br />

alcanzó su máximo nivel <strong>en</strong> 1996, cuando existían 3.725 internos <strong>en</strong> <strong>la</strong>s<br />

cárceles <strong>peruana</strong>s. 3<br />

<strong>La</strong>m<strong>en</strong>tablem<strong>en</strong>te, el «éxito» <strong>de</strong> <strong>la</strong> política criminal <strong>de</strong>l Estado y <strong>la</strong><br />

administración <strong>de</strong> <strong>justicia</strong> <strong>p<strong>en</strong>al</strong> se basaron <strong>en</strong> una legis<strong>la</strong>ción que vulneraba<br />

<strong>de</strong>rechos fundam<strong>en</strong>tales, motivando una constante crítica <strong>de</strong> <strong>la</strong>s organizaciones<br />

nacionales e internacionales <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos humanos y <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

sociedad civil, así como <strong>de</strong>l propio Estado peruano. 4<br />

<strong>La</strong>s <strong>de</strong>fici<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> dicha legis<strong>la</strong>ción pue<strong>de</strong>n resumirse <strong>de</strong> <strong>la</strong> sigui<strong>en</strong>te<br />

manera:<br />

– En lo «sustantivo» vio<strong>la</strong>ba el principio <strong>de</strong> legalidad, <strong>en</strong> tanto los tipos<br />

<strong>p<strong>en</strong>al</strong>es <strong>de</strong> terrorismo y traición a <strong>la</strong> patria cont<strong>en</strong>ían elem<strong>en</strong>tos<br />

2<br />

Esta errada <strong>de</strong>nominación, que hacía refer<strong>en</strong>cia a <strong>la</strong>s modalida<strong>de</strong>s agravadas <strong>de</strong> terrorismo y no a<br />

los supuestos <strong>de</strong> lo que se <strong>en</strong>ti<strong>en</strong><strong>de</strong> por traición a <strong>la</strong> patria, originó dificulta<strong>de</strong>s y críticas. Al parecer,<br />

uno <strong>de</strong> los motivos para adoptar esta <strong>de</strong>cisión fue <strong>la</strong> int<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> <strong>de</strong>rivar a <strong>la</strong> <strong>justicia</strong> militar su juzgami<strong>en</strong>to.<br />

3<br />

Según el Boletín <strong>de</strong> Estadística <strong>de</strong>l Instituto Nacional P<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciario <strong>de</strong> octubre <strong>de</strong> 1996, <strong>en</strong> dicho<br />

mes existían 2.977 internos por <strong>de</strong>lito <strong>de</strong> terrorismo y 748 por traición a <strong>la</strong> patria.<br />

4<br />

Des<strong>de</strong> su creación <strong>en</strong> 1996, <strong>la</strong> Def<strong>en</strong>soría <strong>de</strong>l Pueblo cuestionó, <strong>de</strong> manera reiterada, dicha legis<strong>la</strong>ción<br />

y <strong>la</strong> forma cómo se <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>ron los procesos <strong>p<strong>en</strong>al</strong>es, recom<strong>en</strong>dando <strong>la</strong> <strong>de</strong>rogación <strong>de</strong> una nueva<br />

legis<strong>la</strong>ción sobre <strong>la</strong> materia. Al respecto, pue<strong>de</strong>n revisar los Informes Def<strong>en</strong>soriales N.° 11 y N.° 29.<br />

135

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!