02.01.2015 Views

El legado de la verdad: La justicia penal en la transición peruana

El legado de la verdad: La justicia penal en la transición peruana

El legado de la verdad: La justicia penal en la transición peruana

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Gloria Cano / Karim Ninaquispe<br />

v<strong>en</strong>ción Americana sobre Derechos Humanos; y, posteriorm<strong>en</strong>te, precisó<br />

que su fallo era <strong>de</strong> aplicación para todos los casos peruanos. 11<br />

Si bi<strong>en</strong> es cierto que el movimi<strong>en</strong>to <strong>en</strong> pro <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos humanos<br />

logró <strong>de</strong>sterrar con éxito <strong>la</strong> primera barrera <strong>de</strong> <strong>la</strong> impunidad <strong>en</strong> el año<br />

2001, el proceso que tuvo que <strong>en</strong>fr<strong>en</strong>tar durante <strong>la</strong> década <strong>de</strong> los nov<strong>en</strong>ta<br />

estuvo p<strong>la</strong>gado <strong>de</strong> persecuciones, hostigami<strong>en</strong>tos y am<strong>en</strong>azas <strong>de</strong> muerte a<br />

sus principales portavoces. 12 Todo ello por parte <strong>de</strong> un gobierno que t<strong>en</strong>ía<br />

como propósito amedr<strong>en</strong>tar o ami<strong>la</strong>nar <strong>la</strong> posición que v<strong>en</strong>ía sost<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> inicios <strong>de</strong>l conflicto armado interno: <strong>la</strong> vig<strong>en</strong>cia irrestricta <strong>de</strong> los<br />

<strong>de</strong>rechos humanos que se traducía <strong>en</strong> <strong>verdad</strong>, <strong>justicia</strong> y respeto a <strong>la</strong> <strong>de</strong>mocracia.<br />

2. <strong>El</strong> gobierno <strong>de</strong> transición: <strong>la</strong> Comisión <strong>de</strong> <strong>la</strong> Verdad<br />

y Reconciliación<br />

<strong>La</strong>s manifiestas vio<strong>la</strong>ciones <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos humanos que se v<strong>en</strong>ían <strong>de</strong>nunciando<br />

abiertam<strong>en</strong>te hicieron mel<strong>la</strong> a los gobiernos <strong>de</strong> Alberto Fujimori.<br />

Pese a <strong>la</strong> contun<strong>de</strong>nte posición <strong>de</strong> <strong>la</strong>s organizaciones <strong>en</strong> pro <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos<br />

humanos y parte <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad civil <strong>en</strong> contra <strong>de</strong> <strong>la</strong>s leyes <strong>de</strong> Amnistía,<br />

13 <strong>la</strong> sociedad <strong>peruana</strong> no tuvo una real compr<strong>en</strong>sión <strong>de</strong> <strong>la</strong> magnitud<br />

<strong>de</strong>l conflicto armado interno y <strong>de</strong>l <strong>legado</strong> <strong>de</strong> graves infracciones a estos<br />

<strong>de</strong>rechos que los gobiernos sigilosam<strong>en</strong>te v<strong>en</strong>ían arrastrando. Luego <strong>la</strong><br />

situación se revertiría y Fujimori <strong>en</strong>contraría resist<strong>en</strong>cia al anunciar su<br />

tercera postu<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> presi<strong>de</strong>ncia, basándose <strong>en</strong> <strong>la</strong> ley 26657 expedida<br />

11<br />

«Como consecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>la</strong> manifiesta incompatibilidad <strong>en</strong>tre <strong>la</strong>s leyes <strong>de</strong> autoamnistía y <strong>la</strong> Conv<strong>en</strong>ción<br />

Americana sobre Derechos Humanos, <strong>la</strong>s m<strong>en</strong>cionadas leyes carec<strong>en</strong> <strong>de</strong> efectos jurídicos y<br />

no pue<strong>de</strong>n seguir repres<strong>en</strong>tando un obstáculo para <strong>la</strong> investigación <strong>de</strong> los hechos que constituy<strong>en</strong><br />

este caso ni para <strong>la</strong> i<strong>de</strong>ntificación y el castigo <strong>de</strong> los responsables, ni puedan t<strong>en</strong>er igual o simi<strong>la</strong>r impacto<br />

respecto <strong>de</strong> otros casos <strong>de</strong> vio<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos consagrados <strong>en</strong> <strong>la</strong> Conv<strong>en</strong>ción Americana<br />

acontecidos <strong>en</strong> el Perú». CORTE INTERAMERICANA DE DERECHOS HUMANOS. Caso Barrios Altos<br />

(Chumbipuma, Aguirre y otros vs. Perú), 14 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 2001.<br />

12<br />

En 1989 fue asesinado Coqui Huamani <strong>en</strong> Cerro <strong>de</strong> Pasco; Ángel Escobar Jurado fue <strong>de</strong>t<strong>en</strong>ido y<br />

<strong>de</strong>saparecido <strong>en</strong> 1990 <strong>en</strong> Huancavelica; ese mismo año, Augusto Zúñiga sufrió un at<strong>en</strong>tado <strong>en</strong> Lima,<br />

at<strong>en</strong>tado <strong>en</strong> el que perdió un brazo; y Guadalupe Ccallocunto O<strong>la</strong>no fue <strong>de</strong>t<strong>en</strong>ida y <strong>de</strong>saparecida <strong>en</strong><br />

Ayacucho. Estas vio<strong>la</strong>ciones ejemplifican el sinnúmero <strong>de</strong> at<strong>en</strong>tados que sufrieron los <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sores <strong>de</strong><br />

los <strong>de</strong>rechos humanos, principalm<strong>en</strong>te por parte <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Fuerzas Armadas.<br />

13<br />

Li<strong>de</strong>rados por el Movimi<strong>en</strong>to Cívico contra <strong>la</strong> Impunidad, sectores <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad civil protestaron a<br />

nivel nacional <strong>en</strong> contra <strong>de</strong> <strong>la</strong>s «leyes <strong>de</strong> Autoamnistía», su principal portavoz fue el reconocido pintor<br />

Víctor Delfín.<br />

66

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!