El legado de la verdad: La justicia penal en la transición peruana
El legado de la verdad: La justicia penal en la transición peruana
El legado de la verdad: La justicia penal en la transición peruana
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ronald Gamarra<br />
ría <strong>de</strong> Minas <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad Nacional <strong>de</strong> Piura, acaecido el día 2 <strong>de</strong><br />
octubre <strong>de</strong> 1992, <strong>en</strong> que <strong>la</strong> Corte estimó que se había vio<strong>la</strong>do el <strong>de</strong>recho<br />
a <strong>la</strong> <strong>verdad</strong> y dispuso que el Ministerio Público iniciara <strong>la</strong> investigación<br />
correspondi<strong>en</strong>te; 19 <strong>en</strong> el caso <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>saparición forzada y ejecución extrajudicial<br />
<strong>de</strong> Peter Cruz Chávez con ocasión <strong>de</strong> los sucesos ocurridos <strong>en</strong> el<br />
<strong>p<strong>en</strong>al</strong> <strong>de</strong> Lurigancho, el 18 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong> 1986; 20 y <strong>en</strong> el caso <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>saparición<br />
forzada <strong>de</strong> José Domínguez Berrospi. 21<br />
5.2. Aplicación <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho internacional humanitario<br />
Al respecto, el TC ha seña<strong>la</strong>do que <strong>la</strong>s disposiciones <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho internacional<br />
humanitario «no requier<strong>en</strong> validación formal alguna, si<strong>en</strong>do aplicables<br />
automáticam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> tanto se produzca un hecho contrario a <strong>la</strong>s normas<br />
mínimas <strong>de</strong> humanidad». 22<br />
5.3. Judicialización<br />
<strong>El</strong> TC ha t<strong>en</strong>ido oportunidad <strong>de</strong> pronunciarse sobre <strong>la</strong> imprescriptibilidad<br />
<strong>de</strong>l <strong>de</strong>lito <strong>de</strong> <strong>de</strong>saparición forzada <strong>de</strong> personas. En <strong>la</strong> citada s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />
Villegas Namuche sostuvo que «el conocimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong>s circunstancias <strong>en</strong><br />
que se cometieron <strong>la</strong>s vio<strong>la</strong>ciones <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos humanos y, <strong>en</strong> caso <strong>de</strong><br />
fallecimi<strong>en</strong>to o <strong>de</strong>saparición, <strong>de</strong>l <strong>de</strong>stino que corrió <strong>la</strong> víctima por su propia<br />
naturaleza, es <strong>de</strong> carácter imprescriptible. <strong>La</strong>s personas, directa o indirectam<strong>en</strong>te<br />
afectadas por un crim<strong>en</strong> <strong>de</strong> esa magnitud, ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>de</strong>recho a<br />
saber siempre, aunque haya transcurrido mucho tiempo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> fecha <strong>en</strong><br />
<strong>la</strong> cual se cometió el ilícito, quién fue su autor, <strong>en</strong> qué fecha y lugar se<br />
perpetró, cómo se produjo, por qué se le ejecutó, dón<strong>de</strong> se hal<strong>la</strong>n sus restos,<br />
<strong>en</strong>tre otras cosas».<br />
En otro pronunciami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> primerísima importancia, recaído <strong>en</strong> el<br />
caso Gabriel Vera Navarrete, el TC ha reconocido <strong>la</strong> exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> un<br />
«núcleo in<strong>de</strong>rogable <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos establecidos <strong>en</strong> normas imperativas <strong>de</strong>l<br />
<strong>de</strong>recho internacional», <strong>la</strong>s cuales constituy<strong>en</strong> «pauta interpretativa man-<br />
19<br />
Expedi<strong>en</strong>te 2488-2002-HC/TC, Piura, s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> fecha 18 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 2004.<br />
20<br />
Expedi<strong>en</strong>te N. o 2529-2003-HC/TC, Lima, s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> fecha 2 <strong>de</strong> julio <strong>de</strong> 2004.<br />
21<br />
Expedi<strong>en</strong>te 1441-2004-HC/TC, Lima, s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> 22 <strong>de</strong> julio <strong>de</strong> 2004.<br />
22<br />
Expedi<strong>en</strong>te 2798-2004-HC/TC, s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia publicada el 10 <strong>de</strong> febrero <strong>de</strong> 2005.<br />
238