31.01.2017 Views

AMLQuechua-Dic

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Buy Now to Create PDF without Trial Watermark!!<br />

caminante 800 801 cardiopatía<br />

Bol: kallapu. Ec: parihuela. v. litera,<br />

anda.<br />

caminante. adj. s. Pureq. Pe.Aya:<br />

purik. Pe.Jun: pulliq.<br />

caminar. v. Puriy.<br />

caminar con movimiento de caderas.<br />

v. Winwiy.<br />

caminar dando traspiés. v.Thanpiy.<br />

camino. s. Ñan. Pe.Anc: nani.<br />

camisa. s. Kutuna. Obs. camisa tipo<br />

saco.<br />

camiseta. s. Tex. Unku.<br />

camisón. s. Tex. Kusma, ukhuna<br />

p'achachi. Pe.Aya: ukuna.<br />

camote. s. Bot. (ipomoea batatas<br />

Lamb). Apichu, kumara, khumara.<br />

campamento. s. Tanpu.<br />

campo. s. Panpa. Pe.Jun: pulun. ||<br />

Purun panpa: erial. Contr. chakra.<br />

camuflage. s. Neol. Pantachina.<br />

cana. s. Soqo. Soqo chukcha: cabello<br />

canoso.<br />

Canas. s. Geog. K'ana; incandescente,<br />

candente, encendido, pieza de<br />

hierro al rojo vivo. Provincia del<br />

departamento del Qosqo donde se<br />

levantó José Gabriel Condorkanki,<br />

Tupaq Amaru II, en 1780.<br />

canasta. s. Isanka, t'ipa. Bol: t'ipa. Ec:<br />

pitaca. Pe.S.Mar: yachi.<br />

cancel. s. Kinchaw, lancha.<br />

Canchis. s. Geog. Qanchis: siete.<br />

Posiblemente se refiere a la<br />

existencia de siete manantes de<br />

aguas termales. Provincia del<br />

departamento de Qosqo, cuya capital<br />

es Sicuani.<br />

canción. s. Taki.<br />

canciones. s. Hist. Según el cronista<br />

Felipe Waman Puma de Ayala y<br />

otros: || Taki: canción || Haylli:<br />

canción de victoria. || Yarawi,<br />

arawi: canción triste. || Qhaswa:<br />

canción alegre. || Aya taki: canción<br />

fúnebre.<br />

candado. s. Sullu, p'uti. Pe.Aya:<br />

wichkana, sullu.<br />

candela. s. Nina.<br />

candente. s. Yawraq, ruphaq.<br />

Cangallo. s. Geog. Kanka: asado.<br />

Provincia del departamento de<br />

Ayacucho.<br />

cangrejo. s. Zool. (astacus fluviatilis).<br />

Apanqora. Ec: apangura.<br />

canilla. s. Anat. Chakisenqa.<br />

canino. s. Anat. Waqsa. || alqokiru.<br />

Pieza dentaria aguda y fuerte.<br />

canje. s. Yanki, chhala.<br />

canjear. v. Yankiy, chhalay.<br />

canoso,-sa. adj. Soqo.<br />

cansado,-da. adj. Sayk'usqa,<br />

pheqtusqa.<br />

cansancio. s. Sayk'u, pheqatu.<br />

cansarse. v. Sayk'uy. Interj.<br />

hananaw! ¡que cansancio!<br />

Pe.Anc: atikay. Arg: saykuy.<br />

Canta. s. Geog. Qanta: a tí. Provincia<br />

del departamento de Lima,<br />

Perú.<br />

cantar. v. Takiy.<br />

cántaro. s. Cerám. P'uyñu, chatu.<br />

Pe.Aya: puño. Pe.Jun: wakuy,<br />

ulpu. Ec: wallo, puñu. || Cántaro<br />

redondo achatado: t'inara.<br />

cantera. s. Qolqa.<br />

canto. s. Taki. Ejem. pukllay taki: canto<br />

de carnavales. || Wanka. Ejem.<br />

tarpuy wanka: canto de siembra.<br />

cantor,-ra. s. adj. Takiq.<br />

caña. s. Agr. Wiru.<br />

Cañari. s. Geog. Qañari. Nativo de la<br />

provincia del Cañar, antigua<br />

cultura situada en el S. de la<br />

República de Ecuador.<br />

cañón. s. Geog. Wayq'o. sin. ch'anka.<br />

capa. s. Aqsu, llaqolla, lliklla, pullu.<br />

Manta rectangular de cualquier<br />

color usado por las mujeres.<br />

capataz. s. Apuchi, usqhachi, utqhachi.<br />

capricho. s. Chuchupa.<br />

caprichoso,-sa. adj. Chuchupakuq.<br />

capucha. s. Suk'u.<br />

capulí. s. Bot. (pnunuscapollin zucc).<br />

Kapuli. Bol: kapari. Ec: kapulli.<br />

capulla. s. Suk'u.<br />

capullo. s. Bot. Mukmu.<br />

caquexia. s. Med. Amaychura. Enfermedad<br />

estomacal de los niños.<br />

cara. s. Anat. Uya. || Muyu uya: cara<br />

redonda. || Suyt'u uya: cara ovalada.<br />

|| Wist'u uya: cara torcida. || Kusi<br />

uya, asik uya: cara alegre. || Phiña<br />

uya: cara enojada. || mirkha uya:<br />

cara manchada. || Seq'o uya: cara<br />

picada por viruela. || Ch'añu uya:<br />

cara deformada. || Millay uya: cara<br />

fea.<br />

|| Cara a cara: uya uya. ejem. uya uya<br />

tuparqoyku: nos hemos encontrado<br />

cara a cara, frente a frente.<br />

caracol. s. Zool. Ch'uru, q'ewsu ch'uru.<br />

caracol. s. Mús. Pututu. Pe.Aya:<br />

huyllakipas.<br />

carámbano. s. Chhulluku. Arg: kasa.<br />

carantón,-na. adj. Uya sapa.<br />

carbón. s. K'illimsa.<br />

carbonero. s. K'illimsaq.<br />

carbonizado,-da. adj. K'illimsasqa.<br />

carcajada. s. Waqwa.<br />

carcajear. v. Waqwaqyay.<br />

cárcel. s. Juris. Sank'ay wasi, ch'achay<br />

wasi, atishanka wasi, Pe.Aya:<br />

watay wasi.<br />

carcelero,-ra. adj. Awqa wasi qhawaq.<br />

carcomerse. v. Mullphay. La madera.<br />

cardado,-da. adj. Tisasqa.<br />

cardar. v. Tisay.<br />

cardenal. s. Q'oyo. Pe.Aya: qoyo, joyo,<br />

juyu. Bol: q'oyu.<br />

cardíaco,-ca. adj. Med. Sonqo<br />

onqoyniyoq: persona afectada del<br />

corazón. Ec: shungu onguy.<br />

cardialgía. s. Med. Sonqo nanay: dolor<br />

del corazón. Ec: shongu nani.<br />

cardio. s. Med. Qolo. Espasmo del<br />

cardias y esófago producido por<br />

insuficiencia salivar.<br />

cardiopatía s. Med. Sonqo onqoy:<br />

Enfermedad congénita o adquirida<br />

del corazón. Ec: shongu onguna.<br />

Created by eDocPrinter PDF Pro!!

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!