31.01.2017 Views

AMLQuechua-Dic

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Buy Now to Create PDF without Trial Watermark!!<br />

obstrucción 874 875 Oruro<br />

Bol: k'irkipakuy, murk'akuy.<br />

obstrucción. s. Hark'ana.<br />

obstruir. v. Hark'ay, hark'apakuy.<br />

oca. s. Bot. (oxalis tuberosa Molina)<br />

Oqa.<br />

oca oca. s. Bot.(oxalis paucartambensis<br />

R. Knuth) Oqa ch'ulku, oqa<br />

sullupas.<br />

ocaso. s. Inti haykuy.<br />

océano. s. Geog. Hatun qocha. Neol.<br />

lamarqocha.<br />

ochenta. adj. núm. Pusaq chunka.<br />

ocho. adj. núm. Pusaq.<br />

ochocientos. adj. núm. Pusaq pachak<br />

ocioso,-sa. adj. Qella.<br />

Ocobamba. s. Geog. Hoq'o panpa:<br />

planicie húmeda. Oqho panpa:<br />

senagal. Distrito de la provincia<br />

de La Convención. Qosqo, Perú.<br />

Ocoña. s. Geog. Oqoña. Instrumento<br />

musical mayor que el pinkuyllu. ||<br />

Río y distrito de la provincia de<br />

Camaná, Arequipa, Perú.<br />

ocopa. s. Uchukuta, oqopa.<br />

ocoruru. s. Bot. (mimulus<br />

glabratusHBK). Oqoruru.<br />

octavo. adv. núm ord. Pusaq ñeqen.<br />

Arg: pusaj. Ec: pusak.<br />

octubre. s. Calend. Kantaray.<br />

oculista. s. Med. Neol. Ñawi<br />

kamayoq.<br />

ocultar. v. Pakay.<br />

oculto,-ta. adj. Pakasqa.<br />

odiado,-da. adj. Cheqnisqa.<br />

odiar. v. Cheqnikuy. Pe.Aya: cheqniy.<br />

Pe.Caj: treqniy. Arg: chejniy. Bol:<br />

chijniy.<br />

odiarse. v. Cheqninakuy.<br />

odio. s. Cheqni.<br />

odioso,-sa. adj. Cheqnichikuq,<br />

cheqnina. Pe.Aya: cheqnina.<br />

Pe.Caj: treqne. Pe.Jun:<br />

triqnipash. Arg: cheqnina.<br />

oeste. s. Orient. Qonti, kunti.<br />

ofender. v. Phiñachiy, qesachay.<br />

ofensa. s. Qesa.<br />

oferente. s. Arpaq, haywaq.<br />

ofrecer. v. Arpay.<br />

ofrenda. s. Arpa, haywakuy,<br />

haywasqa.<br />

ofrendar. v. Arpay, haywakuy,<br />

haywarikuy.<br />

ofuscar. v. Arphayachiy.<br />

oh! interj. Ho! Ejem. Ho warmi!: Oh<br />

mujer!.<br />

oído. s. Anat. Ninri, rinri.<br />

oiga! ínterj. Yaw!<br />

oir. v. Uyariy. Pe.Anc: wiyay. Pe.Jun:<br />

ulaliy.<br />

oirse. v. Uyarinakuy.<br />

ojalá. adv. Ichapas.<br />

ojo. s. Anat. Ñawi. || yana ñawi: ojos<br />

negros. || Qhosi ñawi: ojos verdes.<br />

|| Anqhas ñawi. ojos azules. ||<br />

Oqheñawi: ojos pardos. || Puka<br />

ñawi: ojos rojos. || Titi ñawi: ojos<br />

plomos. || Toqoñawi: ojos<br />

hundidos, ojeroso. || Kusi ñawi:<br />

ojos alegres. || Papa ñawi: ojos<br />

saltones. || Ch'uka ñawi: ojos<br />

rasgados. || Ch'oqñi ñawi: ojos<br />

legañosos. || Kapuli ñawi: ojos de<br />

capulí, ojos negros y grandes. Arg:<br />

ñawi. Ec: lulun.<br />

ojota. s. Usut'a, husut'a. Pe.Caj:<br />

llanqe, llanki. Arg: ushuta. Bol:<br />

ushut'a, juk'uta.<br />

ola. s. Ayti.<br />

oler. v. Muskhiy.<br />

olfateable. adj. Muskhina.<br />

olfatear. v. Muskhiy.<br />

olfato. s. Muskhi.<br />

olla. s. Cerám. Manka. || Rumi manka:<br />

olla enlozada. || Pachamanka: la<br />

tierra olla.<br />

Ollantaytambo. s. Geog. Ollantay<br />

tanpu: tambo del general Ollanta.<br />

Distrito de la provincia de<br />

Urubamba, Qosqo, Perú.<br />

ollín. s. adj. Yanamanka, qhechincha,<br />

olluco. s. Nombre genérico de los<br />

tubérculos: lisas, oqa, añu.<br />

olmo. s. Bot. (polyiepis inkana.<br />

H.B.R). Qewña, qewiña. Obs. es<br />

incorrecto decir: kinua o kinual,<br />

en lugar de qewñal.<br />

olvidadizo,-za. adj. Qonqali. Pe.Aya:<br />

jonjay sonjo.<br />

olvidado,-da. adj. Qonqasqa.<br />

olvidar. v. Qonqay. Pe.Aya: jonjay.<br />

Pe.Jun: qunkay. Ec: kunkana.<br />

olvido. s. Qonqa. Pe.Aya: jonja.<br />

Pe.Jun: qunqa.<br />

ombligo. s. Anat. Pupu, puputi.<br />

omóplato. s. Anat. Qharmin, qarmin.<br />

Hueso plano triangular que forma<br />

parte posterior del hombro.<br />

onanismo. s. Med. Wawsay. Coito<br />

interrumpido o suspendido.<br />

orden. s. Kamachi.<br />

ordeñable. adj. Ch'awakuq.<br />

ordeñadero. s. Ch'awana.<br />

ordeñar. v. Ch'away, ñukñuy.<br />

Pe.Anc: qapiy. Pe.Aya: chaway.<br />

Arg:<br />

chay. Bol: ch'away.<br />

oreja. s. Anat. rinri, ninri.<br />

orejudo,-da. adj. Rinrisapa. Arg:<br />

nigrilu, nigrisapa.<br />

orear. v. Phaskiy.<br />

orfebres. Qorimanya. Pe.Aya:<br />

jorichaq.<br />

orgulloso,-sa. adj. Apusonqo.<br />

Pe.Aya: apusjachay. Ec:<br />

Apushuriku.<br />

oriente. s. Orient. Intichay.<br />

origen. s. Teqsi, teqse, hamu, umaqe.<br />

chupulu, ch'awchu.<br />

original. adj. Kikin kaq.<br />

orina. s. Fisiol. Unu hisp'ay. Pe.Caj:<br />

yaku ispay. Arg: ishpayaku. Ec:<br />

yaku ishpa.<br />

orinarse. v. Hisp'aykukuy,<br />

hisp'ayukuy.<br />

ornamentar. v. Achalay, achalachiy.<br />

oro. s. Metal. Qori. Pe.Aya: jori.<br />

Pe.S.Mar: kuri. Ec: kuri.<br />

oropel. s. Choqellu. Arg: achala,<br />

achalita. Bol: wajtanqori.<br />

Oroya. s. Geog. Uruya. Distrito de<br />

la provincia de Yauli,<br />

departamento de Junin, Perú.<br />

orquídea. s. Bot. (lycopodium<br />

cumplanatun var. tropiccum<br />

Spring). Wiñay wayna.<br />

orquitis. s. Med. Q'orota onqoy.<br />

Escisión o ablación de uno o<br />

ambos testículos.<br />

ortiga. s. Bot. (urtica urens, urtica<br />

dioica). Kisa, khisa.<br />

ortigal. s. Bot. Kisa kisa.<br />

oruga. s. Zool. Sillwi kuru, kisakuru.<br />

Oruro. s. Geog. Ururu. Ciudad y<br />

Created by eDocPrinter PDF Pro!!

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!