31.01.2017 Views

AMLQuechua-Dic

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Buy Now to Create PDF without Trial Watermark!!<br />

desplumar 822 823 diminuto,-ta<br />

kunpakuy. Pe.Caj: panyay.<br />

Pe.Jun: ishkiy, tratray.<br />

desplumar. v. Phurunay. Pe.Aya:<br />

purunay.<br />

despojar. v. Qechuy.<br />

desportillable. adj. Khallpakuq,<br />

k'iñakuq.<br />

desportillado,-da. adj. Khallpa, k'iña,<br />

ch'ana.<br />

desportillador,-ra. adj. Khallpaq,<br />

k'iñaq, ch'añaq.<br />

desportillar. v. Khallpay, k'aphtiy,<br />

ch'añay.<br />

desportillarse. v. Khallpakuy,<br />

ch'anakuy.<br />

déspota. s. Soq'alliq.<br />

despreciar. v. Pisinchay, yanqachay.<br />

Pe.Aya: usuchiy, allqochay. Arg:<br />

mana kasuy. Bol: yanaqhachay.<br />

desprender. v. Khakuy, khakay,<br />

t'iparay, wikhay.<br />

desprenderse. v. Wikhakuq.<br />

desprendible. adj. Q'aqwakuq,<br />

khakukuq.<br />

desprendido,-da. adj. Qokuq.<br />

desprestigiar. v. Yanqayay,<br />

yanqayachiy.<br />

destapar. v. Kichay.<br />

desterrado,-da. adj. Mitmasqa,<br />

mitma.<br />

desterrar. v. Mitmay.<br />

destetado,-da. s. Hanuk'asqa.<br />

destetar. v. Hanuk'ay.<br />

destete. s. Hanuk'a. Ec: ñuña raki.<br />

destramar. v. Mininnay.<br />

destrozable. adj. Chhallukuq.<br />

destrozado,-da. adj. Chhallu,<br />

chhallusqa.<br />

destrozador,-ra. adj. s. Chhalluq.<br />

destrozar. v. Chhalluy, p'akiy. Arg:<br />

pakiy, llikiy. Bol: t'unay, chanpiy.<br />

Pe.Aya: chajey, sejey, pakiy.<br />

destrozarse. v. Chhallukuy.<br />

destrozo. s. Chhallu.<br />

destruído,-da. adj. Thunisqa.<br />

desvalorar. v. Pisichay, pisinchay,<br />

pisichakapuy.<br />

desvellar. v. Suphunay.<br />

desventrar. v. Wiksanay.<br />

desventurar. v. Qhenchachay.<br />

desvestir. v. Llat'anay.<br />

desvestirse. v. Ch'utikuy, llat'akuy.<br />

Pe.Anc: lluchtikuy, hipikuy,<br />

qalapachakuy. Pe.Caj: llushtikay.<br />

desviar. v. Wakllichiy.<br />

desviarse. v. Pantay, waklliy (moralmente);<br />

kinraymanay (materialmente).<br />

desyerbar. v. Qoray, qorannay.<br />

detener. v. Hark'ay.<br />

detenerse. v. Sayay, sayaykuy, takyay.<br />

deteriorado,-da. adj. Thantasqa,<br />

mawk'asqa.<br />

deteriorarse. v. Mawk'ayay,<br />

thantayay.<br />

deterioro. s. Mawk'a, thanta.<br />

detonar. v. T'oqyay.<br />

deuda. s. Manu.<br />

devanador,-ra. adj. Kururaq.<br />

devanar. v. Q'aytuy, kururay. Pe.Aya:<br />

jaytuy.<br />

devastar. v. Thunichiy.<br />

de vez en cuando. adv. Mayllanpi,<br />

maynillanpi.<br />

devolución. s. Kutichiy, kutichipuy.<br />

devolver. v. Kutichiy.<br />

devolverse. v. Kutichinakapuy.<br />

devoto,-ta. adj. Apuman sonqo.<br />

día. s. Astron. P'unchay, p'unchaw.<br />

Pe.Aya: punchaw. Pe.Jun: puncha.<br />

Pe.S.Mar: punchaw. || Apu<br />

p'unchay, hatun p'unchay: día<br />

feriado.<br />

Días de la semana. Neol. domingo:<br />

intichay. || Lunes: killachay. ||<br />

Martes: antichay. || Miércoles:<br />

qoyllurchay. || Jueves: illapachay. ||<br />

Viernes: ch'askachay. || Sábado:<br />

k'uychichay.<br />

diablo,-bla. s. Rel. Neol. Saqra,<br />

supay.<br />

diablura. adj. Saqra kay.<br />

diafanizarse. v. Ch'akninchakuy,<br />

ch'inkillchakuy.<br />

diáfano,-na. adj. Ch'ak, ch'inkill,<br />

chiph.<br />

diafóresis. s. Med. Hunp'i.<br />

diaforético. adj. Med. Hunp'ichiq.<br />

diafragma. s. Anat. Laqolla. Membrana<br />

que separa el abdomen del<br />

tórax.<br />

diagonal. s. Geom. Cheqallu.<br />

diamante. s. Qespi umiña.<br />

diarrea. s. Fisiol. Q'echa, q'olmu.<br />

Pe.Aya: jecha.<br />

diarroides. s. Med. Ch'unchullpa. Bol:<br />

q'echa. Ec: kicha. Pe.Caj:<br />

leqetrakuy. S.Mar: kicha.<br />

dicha. adj. Ataw. Ejem. payqa atawmi:<br />

él es dichoso.<br />

dicho. s. Nisqa, huq nisqa. || <strong>Dic</strong>hos:<br />

niykuna. Bol: nisqa. Pe.Aya:<br />

samiyoq nisqa.<br />

dichoso. adj. Samiyoq, kusisamiyoq.<br />

diciembre. s. Calend. Paraqallariy.<br />

diente. s. Anat. Kiru. Clases: ||<br />

Ñawpaq kiru: incisivo. || Alqo<br />

kiru: canino. || Ñawpaq maran<br />

kiru: premolar. || Maran kiru:<br />

molar. || Waqsa kiru: diente torcido.<br />

|| Antar kiru: diente cobrizo.<br />

|| Ñuñu kiru: diente de leche. ||<br />

Wiñaypaq kiru: diente permanente.<br />

|| Waqaru, waqaro: muela<br />

del juicio.<br />

diestro,-tra. adj. Ch'asti. Bol:<br />

ujsachij.<br />

diez. adj. núm.card. Chunka.<br />

diezmar. v. Chunkanay.<br />

diferente. adj. Hoq niraq, hoq hiña,<br />

sapaq.<br />

difícil. adj. Sasa.<br />

difícilmente. adv. Ñak'ayllaña,<br />

sasamanta. Pe.Aya: sasaypa.<br />

dificultad. s. Sasacha, sasayay.<br />

dificultar. v. Sasachay.<br />

difundir. v. Ch'eqerichiy, mirachiy,<br />

mast'ariy. Pe.Aya: mirachiy,<br />

mismiy. Bol: uyachay.<br />

difusión. v. Ch'eqeri, mirachi,<br />

mast'ari.<br />

dignidad. s. Roq'a kay.<br />

dignificado,-da. adj. Roq'achasqa.<br />

diligencia. adj. Ch'iti kay.<br />

diligente. adj. Ch'iti, k'uchi.<br />

diligentemente. adv. Ch'iti, ch'itilla.<br />

diligentísimo,-ma. adj. Ch'itillaña,<br />

ch'itiy ch'itiy.<br />

diminuto,-ta. adj: Ch'iñi, ch'insi,<br />

Created by eDocPrinter PDF Pro!!

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!