31.01.2017 Views

AMLQuechua-Dic

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Buy Now to Create PDF without Trial Watermark!!<br />

F, f. Sétima letra del abecedario y<br />

quinta de sus consonantes. Su<br />

nombre es «efe». Representa un<br />

sonido con articulación labio<br />

dental fricativa sorda. (R.A.E.)<br />

fácil. adj. Atiylla, atinalla. Ejem.<br />

llank'ay atiylla: fácil de trabajar.<br />

factible. adj. Atinalla, ruwanalla.<br />

faena. s. Wayka.<br />

faja. s. Chunpi, k'uyuna, wank'ina,<br />

mat'ina. Pe.Anc: wachuku. Pe.Caj:<br />

watruku, wankuna. Pe.Jun:<br />

watrukuq. Bol: sunlli.<br />

fajado,-da. adj. Chunpisqa,<br />

walt'asqa.<br />

fajador,-ra. s. Chunpiq, walt'aq.<br />

fajar. v. Walt'ay. Pe.Aya: jellpuy,<br />

jillpuy. Arg: pintuy. Bol: k'iruy.<br />

fajarse. v. Chunpikuy. Bol: k'irukuy.<br />

falda. s. Phalika, melqha.<br />

falo. s. Anat. Ullu. fam. pichiku.<br />

F<br />

falsear. v. Q'ollmachiy.<br />

falsedad. s. Q'ollma kay.<br />

falso,-sa. adv. adj. Q'ollma.<br />

familia. s. Soc. Ayllu.<br />

famoso,-sa. adj. Reqsisqa.<br />

fanega. s. Medida. Neol. Poqcha.<br />

fanfarrón,-ra. adj. Laqla.<br />

fango. s. Oqho.<br />

fantasma. s. Kukuchi, kuku, manchachiku.<br />

fardo. s. T'eqe, ch'ipa, q'epe.<br />

faringe. s. Anat. Millp'u.<br />

farmacéutico,-ca. s. Neol. Hanpitupachiq<br />

kamayoq.<br />

farsante. adj. Pallqo. Pe.Aya: palku.<br />

fase de la luna. s. Astron. Killapa. ||<br />

Luna nueva: killa qallariy, mosoq<br />

killa. || Cuarto creciente: unukilla,<br />

phaqmi killa. || Luna llena: pura<br />

killa, hunt'a killa. || Cuarto<br />

menguante: huch'uyaq killa.<br />

fastidiar. v. Turiay.<br />

fastidioso, -sa. adj. Turiakuq.<br />

fatalidad. s. Aqoyraki.<br />

fatiga. s. Sayk'u, mach'ita.<br />

fatigarse. v. Sayk'uy, mach'itakuy,<br />

mach'itayay.<br />

favor pedir. s. Ama hinachu kay.<br />

Ejem. ama hinachu kay, iman kay<br />

k'iklluq sutin: por favor puede<br />

decirme cual es el nombre de esta<br />

calle? || Ama hina kaychu.<br />

fealdad. s. Millay kay.<br />

febrero. s. Calen. Hatun poqoy killa,<br />

hatun poqoy.<br />

felicidad. s. Kusisami, kusi kay, kusi<br />

kawsay, ataw.<br />

felicitar. v. Saminchay, samiy.<br />

atawchay.<br />

feliz. adj. Kusi, kusisqa, ataw.<br />

feminidad. s. Warmi kay.<br />

fémur. Anat. Chaka tullu.<br />

feo,-a. adj. Millay.<br />

fermentativo,-va. adj. Poqoq.<br />

fermentar. v. Poqoy.<br />

fertilizante. s. Agr. Wanu.<br />

fertilizar. v. Agr: Wanuy, wanuchay,<br />

yakay.<br />

festejarse. v. Q'ochukuy,<br />

q'ochurikuy.<br />

feto. s. Med. Sullu.<br />

fiable. adj. Manuna.<br />

fiador,-ra. s. Manuq, mañaq.<br />

fiambre. s. Qoqaw, qoqawa.<br />

fidedigno,-na. adj. Iñiypa.<br />

fiebre. s. Med. Ruphapa. Ec:<br />

rupharishka. Pe.Jun: lupay.<br />

fiereza. s. Ch'usku kay.<br />

fiero,-ra. adj. Ch'usku. fig. puma<br />

sonqo.<br />

839 flauta<br />

fiesta. s. Raymi.<br />

fila. s. Qati qati, seq'e, sinri.<br />

filo. s. Ñawch'i.<br />

filosofar. v. Neol. Hamut'ay.<br />

filosofía. s. Neol. Yachay wayllukuy.<br />

filósofo. s. Neol. Hamut'aru. Yachay<br />

wayllukuq.<br />

filtrable. adj. Ch'urakuq.<br />

filtración. s. Ch'ura.<br />

filtrante. adj. Ch'uraq.<br />

filtrar. v. Ch'uray.<br />

filudo. s. K'aychi kaq, ñawch'ikaq.<br />

fin. s. P'uchu, p'uchuka, tukukuy.<br />

finalizar. v. P'uchukay, tukukuy,<br />

pallway.<br />

firma. s. Neol. Seq'e.<br />

firme. adj. Takyasqa, manakuyuriq.<br />

firmar. v. Neol. Seq'ey.<br />

flácido,-da. adj. Llawch'i, lawt'i,<br />

walq'e, walqhe. Ej: walq'e ñuñu<br />

warmi: mujer de senos flácidos.<br />

flaco,-ca. adj. Tullu, choqchi.<br />

Pe.Aya: akra, anku, ayakra, chala.<br />

Pe.Jun: kashu, lapi.<br />

flacuchento,-ta. adj. Q'awlis. k'asu,<br />

k'arpi. Pe.Aya: kawti.<br />

flacura. s. Choqchi kay, tullu kay.<br />

flagelado,-da. adj. Soq'asqa.<br />

flagelante. s. Soq'akuq, soq'aq.<br />

flagelar. v. Hasut'iy, waqtay, soqay.<br />

flamear. v. Laphapapay, raphapapay.<br />

flamenco. s. Zool. (phoenicop<br />

terusruber Linneo, Phoni,<br />

coparrus andinus Philippi).<br />

Pariwana, waqwa.<br />

flato. s. Med. Qhollqoy.<br />

flauta. s. Mús. Qena, pinkuyllu.<br />

Created by eDocPrinter PDF Pro!!

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!