Couperus ' Komedianten' en het Rome van Domitianus - Tresoar

2
ZIEKENHUIS
Ziekenhuis.
Wiekensuis.
Dood en waanzin,
kind aan huis.
5 Zonder aanzien
des persoons
leggen w’ ons,
iets doodgewoons,
naakt en broos
10 te vondeling
in twee witte handen,
voor een einde
of begin;
15 Prometheus ontbonden.
Prometheus
ligt in de doos,
waarin Mozes
is gevonden
20 door een vrouw
der Pharao’s,
en die naar het
bof gezonden,
volk’ren richtte
25 voor altoos.
Is verzwonden
groeveloos;
weggenomen
door Gods handen.
255
Dit gedicht staat in de bundel Hoonte (695) uit 1949, die door Achterberg zelf zijn ‘eerste
neutrale bundel’ genoemd werd (De Gids, 1963, p. 210). Het vers bevat op het eerste gezicht de
neerslag van een ziekenhuiservaring: het begin biedt een aantal redelijk doorzichtige associaties.
De wiekensuis (2) zal gezien de volgende regels opgevat moeten worden als aanduiding van het
dreigende suizen van de vleugels der doodsdemonen. Of moeten we denken aan de wieken van
als engelen optredende verpleegsters? Het onschuldig lijkende klankspelletje van de eerste twee
regels wordt doorbroken door de grimmige mededeling van r. 3 en 4. De patiënten, wie zij ook
zijn, (r. 5-6) vertrouwen zich toe aan de witte, want gehandschoende handen van de arts – en
dat zal waarschijnlijk de persoon zijn, die wij niet aanzien, en die ons evenmin aanziet.
Achterberg gebruikt graag staande uitdrukkingen zoals ‘zonder aanzien des persoons’ in een
andere, soms dubbelzinnige betekenis. Het is ‘doodgewoon’ dat wij ons daar neerleggen: ook
met combinaties van het woord dood speelt de dichter graag: zo vinden we ondood (866)
doodgewicht (890) en doodvacantie (818). Het beslissende karakter van de situatie wordt
aangegeven in r. 12-13: het gaat om het einde (de dood) of een begin. Met dat begin kunnen we
aan twee omstandigheden denken: aan de genezing, die een nieuw begin betekent, maar ook aan
het levensbegin van de naakte en broze vondeling (r. 9-10), die heelhuids ter wereld is gekomen.