Couperus ' Komedianten' en het Rome van Domitianus - Tresoar

aanwezig is, of eigen contrastbeeld (ideaalbeeld),
wat uit te diepen en wel in functie
van een mogelijk scheppend structuurprincipe,
tot uiting komend in sommige structuurschema’s
of structuurpatronen, ‘die het
ideaal van zijn interludisch poëtisch beginsel,
dan ook de specificiteit van dit beginsel,
blijken te hebben bepaald’. Ik kwam tot de
slotsom, dat in dit verband als interludisch
poëtisch beginsel kan worden gesteld, dat
Van de Woestijnes Interludiën werden geschreven:
‘op basis van een ambivalente binaire,
polaire geestesgesteldheid, die dus
uiteraard dualistisch bepaalde structuurgehelen
moet vertonen, als gevolg hiervan
dualistisch bepaalde conflictsituaties’ (cursief
van mij). Dit algemeen gesteld interludisch
principe zou dan, in de bijzonderheden,
verschillende vormen of aspecten in dit
werk kunnen aannemen. Ik noemde er een
vijftal, en bracht die terug tot een drietal
ideeèn: de tweeheidsidee, de tweeëenheidsidee,
de drieëenheidsidee.
Er dient nog aan toegevoegd, dat Van de
Woestijne genoemde structuurpatronen helemaal
niet aan zijn antieke mythische modellen,
of de renaissancistische bewerkingen
hiervan, niet eens aan de Franse pamassiaanse
en symbolistische bewerkingen hiervan,
kan hebben ontleend. Dit om de eenvoudige
reden, dat die daarin niet te vinden zijn,
althans zo ingewikkeld gestructureerd. Ik
zou alleen maar Petrarca, met zijn omgekeerd
evenredige dialectiek op gebied van de
verhouding liefde en dood, na Petrarca Baudelaire
met zijn eenheid der tegenstellingen
op gebied van de verhouding Schoonheid en
doem van de Schoonheid in dit verband kunnen
noemen. In alle geval, het heeft alles
niets Grieks of Latijns, niets Helleens of Romeins,
niets renaissancistisch, niet eens Frans
parnassiaans of symbolistisch; het is alléén
Van de Woestijne eigen. W.E.J. Kuiper had
dit reeds gemerkt, in zijn opstel De klassieke
189
Oudheid in het Dichtwerk van Karel van Se
Woestijne 17 , toen hij schreef: ‘De klaarheid,
de harmonie, de eenvoud, de bondigheid, de
redelijkheid, de levensaffirmatie, de onbezorgde
zinnelijkheid der oude Henenen moet
men bij hem niet zoeken’, dit omdat er
‘maar weinig verwantschap met de Grieken
alleen’ bij hem te ontdekken valt. Van de
Woestijne wekt hier ‘een gevoel van getormenteerde
bevreemding’: zijn antieke mythische
gestalten zijn ‘wel degelijk schepselen
van zijn uitzonderlijken geest’, ver verwijderd
van de antieken, zoals trouwens ook
zijn epische humor, het gehalte van die humor,
‘een zeer fijn gehalte’, ‘doortrokken
van de zeer eigen essentie zijner persoonlijkheid’.
Trouwens, het verschijnsel van het niet-Helleens
of niet-Romeins karakter van de Franse
parnassiaanse of symbolistische literatuur,
waarbij de antieke mythische verbeelding
van Van de Woestijne toch dicht aanleunt,
werd opgemerkt door Fernand Desonay in
Le Rêve hellénique chez les poètes Parnassiens,
nl. Louis Ménard, Leconte de Lisie,
Anatole France en José-Maria de Hérédia. Na
zijn grondig onderzoek, is Desonay tot de
gevolgtrekking gekomen: ‘Nous n’avons pas
découvert Ie néo-hellénisme parnassien...
Nous devons à l’exemple brillant des Poèmes
antiques (Leconte de Lisle) une invasion de
poncifs mythologiques dans les recueils de
vers ‘nouveaux’, ce que J.-K. Huysmans appelait,
un jour de méchante humeur, les ‘rapetasseries
grecques’. Zijn eindconclusie:
‘L’historien des lettres n’a que faire des ‘rapetasseries”
18 . En van het parnassiaans neohellenisme
opklimmend tot het romantisch,
classicistisch en renaissancistisch hellenisme
luidt het: ‘Classicisme, tu n’es qu’un mot!
Ce qui importe, c’est la préoccupation, chez
un Ronsard, un La Fontaine, un Racine, un
André Chénier, de l’animal humain, qui est
le méme partout’. 19