Couperus ' Komedianten' en het Rome van Domitianus - Tresoar

pius aangesproken door de kamerdienares
van een der aanzienlijkste matrones van de
stad, Circe geheten. Zij staat in vuur en vlam
voor de knappe rhetor-gladiator. Encolpius
kan het niet geloven: O. je moet je vergissen,
lief meisje. Ik hen maar een vrijgelatene,
en zo een aanzienlijke vrouw als je meesteres,
zal mij zeker niet hebben bedoeld...’
Maar Chryzis, het aardige kamerkatje van
Circe, laat zich niet afschepen. Zij heeft Encolpius
wel door en diens ‘broertje’ Gito
ook. Circe blijkt dol op slaven, vooral wanneer
ze gegeseld en gebrandmerkt zijn. Encolpius
laat zich meetronen en ontwaart
Circe in een weelderig paviljoen liggende op
kussens met een granaatappel in de hand,
snoepende de pitten... Tu sais, ma passion,
que pourpre et déjà mûre,/chacque grenade
éclate, et d’abeilles murmure... zó mijmert in
zinnelijke verrukking de faun bij Mallarmé.
Encolpius’ brandmerk, dat hij verborgen
houdt onder zijn lange haar, brengt Circe
geheel in vervoering, maar bij de eerste omhelzing
al blijft Encolpius koel ‘als de
sneeuw der Alpen’. Circe is woedend over dit
vertoon van onmacht en onmannelijkheid.
Later in de avond voelt Encolpius de mannelijke
krachten in zich terugkeren, ook dank
zij de versterkende spijzen en het geliefde
drankje satyrion dat Gito de neerslachtige en
gesjeesde minnaar heeft toegediend. Encolpius
begeeft zich naar de stad, hoort gerucht,
gaat een tempel binnen waarvan de deur op
een kier staat en blijkt een vreselijke misstap
te hebben begaan: het binnengedrongen domein
is een tempel gewijd aan Priapus, waar
juist een alleen voor vrouwen toegankelijke
orgie wordt gevierd. Allen verdringen zich
rond een ganzerik, ook Tryfena, bij Couperus
een in Croton woonachtige hetaere, die
Gito met attenties overlaadt. Tryfena bevindt
zich in het gezelschap van ... Gito, voor
de gelegenheid gekleed en gekapt als vrouw.
De ganzerik valt Encolpius aan met zijn
177
snebbe en deze, in zijn kuit gebeten, draait
de heilige vogel van Priapus de hals om.
Tryfena maant hem ogenblikkelijk te vluchten,
hetzij om zijn leven te redden, hetzij om
Gito voor zich alleen te hebben, en opnieuw
struikelt Encolpius na allerlei omzwervingen
in de armen van de nog altijd smachtende
Circe, die zeer gelukkig is hem weer te zien,
al is zijn leven in gevaar. – Vanwege de
vermoorde ganzerik? ’ vraagt Encolpius. –
Nee, de slaven van Eumolpus hebben alles
verraden aan Chryzis, die dat op haar beurt
aan de Crotoniaten zal vertellen als ze geen
miljoen sestertiën krijgt.’ – Vertellen, wat
vertellen? ’ – Dat jullie drie schelmen zijn en
Eumolpus geen as bezit in Numidië of aan de
katarakten van de Nijl.’ Bij de daarop volgende
omhelzing van Circe is Encolpius, of tengevolge
van de wraak van Priapus, of nu van
schrik misschien, weer volslagen onmachtig.
Ook hier, zij het in omgekeerde zin, weer
een parallel met de Odyssee (10.301), waar
Odysseus bij zijn Circe de vrees uitspreekt: .
µή σ� �π�γυµνωθέντα κακ�ν κα�
�νήν�ρα θή�η .
Encolpius weet nogmaals aan de woede van
Circe te ontkomen dwars door de tuin heen
en het duurt niet lang of het drietal spoedt
zich naar de haven en begeeft zich aan boord
van het enige schip waar nog een plaats te
vinden is. Het zijn nu niet bepaald de meest
geruststellende woorden die het drietal door
de dekplanken heen opvangt uit de mond
van Tryfena, de hetaere van Croton, toevallig
ook aan boord van dit schip om naar Ostia te
varen: – als ze wisten, dat er een prijs is
gezet om hen te vangen! Wie weet, waar ze
zijn op het ogenblik! Wie weet, waar ze zich
verbergen.’ Het vaartuig wacht nog op een
laatste medereiziger. Ze vernemen opnieuw
vrouwenstemmen...de stemmen van Circe en
Chryzis, op het uiterste moment aan boord
gegaan, ook met bestemming Ostia. Dan
wordt het anker gelicht en zet de hortator