Couperus ' Komedianten' en het Rome van Domitianus - Tresoar

284
jacht, Poseidon de wateren, Hennes de listen,
Hephaïstos het vuur. Leest het meisje,
zij is een sibylle; droomt zij, zij betreedt de
grotten van Gorgonen en Chimaeren. En terugkerend
tot de slaap bereist zij weer het
rijk van Hades en Persephone.
In Geboorte en Doopsel van Sylvester-Livinus
is het water het eeuwige water van Helicon
en Lethe en Acheron, het is ook het
Joodse water. Vuur en licht zijn dat van
Hephaïstos en de brand van Troje. Alle water,
alle vuur, alle licht zijn associatief
aanwezig.
Het Epithalamion begint met een evocatie
van het liefdeleven van Zeus.
Het op een na laatste gedicht. De Vrouwen,
verheerlijkt de vrouw als symbool van de
kunsten (negen muzen), wijsheid (twaalf sibyllen),
deugd (zeven deugden), wetenschap
(zeven disciplines). De Parquen en Fortuna
worden overwonnen door deze oermoeders.
Het schone, goede en ware geven kracht tegen
het lot. En zij zijn in de geschiedenis van
cultuur en grafiek gezien geweest als vrouwen.
Hier is de klassieke mythologie beleefd
als een eeuwenlange verbintenis met alle
kunsten. Immers bij de lectuur van
Ebben Erebosbed, getrokken door de diaken
der droomen door de duistere krochten
wadend door asphodelen –
het kind, gewikkeld in het lijnwaadlaken,
gekroond met aren en papaver, op die tochten
medegevoerd de machtige moeder toe, Cybele;
NOTEN
1 F. Cheng, L’écriture poétique chinoise,
Seuil, p.90.
horen in de verbeelding aanwezig te zijn teksten,
grafisch werk en muziek waarin, nu
reeds meer dan tweeduizend jaar, deze dingen
betekenis gehad hebben.
In de derde bundel wordt de klassieke inbreng
heel wat zeldzamer. Maar de namen
van de gedichten zijn nog latijns (Domus,
Opus, O caro lactea, Hortus conclusus) of
Grieks (Zodiakos). De associaties bij ‘domus’
of ‘opus’ zijn veel wijder en veelvuldiger dan
bij ‘huis’ of ‘werk’. In O caro lactea is het
Middeleeuws latijn aanwezig.
In Vertroosting voor Anna-Livia wordt latijn
als taal opgeroepen; ‘rijk, vervoegd, verbogen’,
en het is evident dat dit hele dichtwerk,
met zijn ingewikkelde syntaxis, niet zonder
de studie van het latijn ware mogelijk geweest.
Ontstaan op de breuk tussen twee werelden,
zijn deze gedichten in hun mogelijkheid van
functioneren geremd door het verlies van het
culturele referentiesysteem. Een gemeenschappelijke
symbolische wereld, gemeenschappelijke
verhalen, een gezamenlijk objectiveringsbezit
schijnt voorlopig niet meer
aanwezig te zijn.
Pasolini kon nog Edipo Re en Medea filmen,
Fellini nog Satyricon, Béjart nog Orphée
dansen – maar de jonge intellectuelen kennen
de antieke mythes niet langer. Alle mythes
kunnen weer tot leven komen, zij het
door studie en voor geïnitieerden. Misschien
krijgen die gedichten, nu naar een enigszins
prematuur verleden verdrongen, dan nog een
kans op integratie.
2 Marthe Robert, Roman des origines et origine
du roman, Gallimard, 1972.
3 Puella ludit.