Couperus ' Komedianten' en het Rome van Domitianus - Tresoar

NOTEN
1 B.v. in een brief aan Frederik van Eed en, te
vinden in J.A. Dèr Mouw, Brieven aan Frederik
van Eeden, uitgegeven, ingeleid en van aantekeningen
voorzien door Harry G.M. Prick, ’s-Gravenhage
1971 (in de serie ‘Achter het boek’ van
het Nederlands Letterkundig Museum), p. 67.
2 Veel dat in dit verband interessant is ligt nog
ononderzocht in het Dèr Mouw - archief in het
Letterkundig Museum en Documentatie Centrum
in Den Haag. Toevallig staat in het opschrijfboekje,
waarvan beneden sprake zal zijn
op p. 15. tegenover de eerste versie van het
straks te bespreken fragment: ‘Zooals Markion
dacht, dat Christus door magie aan de mensch
(menschen? M.F.F.) een lichaam had voorgetooverd,
zoo toovert Brahman zich mij (ons? )
de wereld voor’. Dus Dèr Mouw trekt liter een
parallel met de tweede-eeuwse op de Gnosis
georiënteerde ketter! Op de inhoudelijke kant
van Dèr Mouws aforisme kan hier niet worden
ingegaan.
3 De dichter Dèr Mouw en de klassieke oudheid,
Amsterdam 1972 (proefschrift te Amsterdam
1971. beneden te citeren als a.w.); zie ook
Adwaita 1863-1963 in Hermeneus 35,4 (december
1963, p. 72-91) en elders.
4 De Latijnse en Griekse gedichten zijn wel in
deel drie van de V.W. opgenomen en tevens in
mijn proefschrift (met vertaling en commentaar).
Zie voor een onlangs opgedoken Latijns
gedichtje: M.F. Fresco, een onbekend distichon
van Dèr Mouw, in Spektator 5,5 (december
’75-januari ’76, p. 389-394). De Nederlandse en
de enkele Franse en Duitse gedichten, die wel in
deel drie zijn gepubliceerd, zijn in de regel onge-
149
ontlenen aan een confrontatie met de zo jammerlijk mislukte relatie tussen Agamemnon en
Klutaimnêstra. Daarvoor had het op een heel andere plaats in het gedicht moeten staan, waar
weet ik niet, maar in elk geval niet hier. Neen, hier alludeert de dichter op die andere beroemde
regels uit Hektors afscheid, r. 448 e.v.v.: Fens komt de dag etc., de onafwendbaar trieste gang
die de weinig veiheven Olympische goden aan het noodlot geven. Dat past in het geheel van het
gedicht en dat past precies op deze plaats. Maar de toelichting heb ik reeds op de aangehaalde
bladzijden van mijn proefschrift gegeven, zodat ik mag volstaan met daarnaar te verwijzen.
Conclusie? De dichter heeft er goed aan gedaan een op zichzelf veelbelovende schets niet te
gebruiken en zeker hem niet hier te gebruiken, maar het fragment is charmant genoeg om het u,
waarde lezers, niet te onthouden.
dateerd. De meeste lijken mij nauwelijks ouder
dan de Brahman-gedichten, die hij sedert 1913
schreef, sommige kunnen ook van na 1913
stammen.
5 Vgl. voor de wijze waarop Dèr Mouw met hen
de spot drijft Fresco a.w., p. 392-393 en p. 665.
6 A.M. Cram-Magré, Dèr Mouw - Adwaita, denker
en dichter, Groningen 1962 (proefschrift te
Amsterdam), p. 9 e.v.v. Een vertaling in bloemlezing
met commentaar van Dèr Mouws proefschrift
heb ik in voorbereiding.
7 Zie M.F. Fresco, Gorter en de Oudheid in Acht
over Gorter p. 70-p. 175 onder redactie van G.
Stuiveling, Amsterdam 1978.
8 Zie behalve bepaalde passages uit de in noot 3
genoemde werken ook M.F. Fresco, Bij Dèr
Mouws taalgebruik, enige prolegomena, in
Spektator, jaargang 3 nummers 5 en 7 (maart
en mei 1974), p. 370-383 en 537-553.
9 In Dèr Mouws V.W. deel II, p. 95-122.
10 Zie Fresco a.w., p. 285-287.
11 Zie noot 10.
12 Dit alles veel uitvoeriger in Fresco, a.w. deel I
hoofdstuk 6, p. 185-292.
13 In de westerse literatuur worden de hoofdfiguren
uit het Orestesverhaal steeds opnieuw
en anders geïnterpreteerd. Zie daarvoor M.F.
Fresco, Zur Scliuld des Orestes (ein fragmentarisclier
Ansatz), in Miscellanea Tragica in honorem
J.C. Kamerbeek e.d. J.M. Bremer e.a., Amsterdam
1976. p. 85-123 en daar aangehaalde
literatuur.
14 Zie M.F. Fresco, Tekstinterpretatie: praktijk,
hypothesen en metahypothesen, in Spektator,
6, nr. 9-10, p. 517-538, en zie ook verder de
discussie in het zelfde tijdschrift voor Neerlandistiek,
6de jaargang (1976-1977), de nummers