Couperus ' Komedianten' en het Rome van Domitianus - Tresoar

More documents

Recommendations

Info

178 het celeuma in. Zo zijn in Couperus’ vertelling door toedoen van het noodlot of vanwege de vervolgende wrok van Priapus, allen nog eens op één schip verenigd. Elk bedenksel om het nu onmiddellijk dreigende gevaar af te wenden, wordt als ongeschikt verworpen. De list die een uitweg lijkt te bieden is het volledig kaalscheren en welhaast onherkenbaar maken van Encolpius en Gito. Encolpius’ echte brandmerk zal zichtbaar worden, terwijl Gito er een opgeschilderd krijgt met de dichterinkt van Eumolpus. Als gedroste en weer gevangen slaven zullen beiden daarop voor straf worden vastgebonden in het onderschip. Maar Lycas, de kapitein, heeft het geluid van scharen gehoord, en haren of nagels knippen op zee brengt ongeluk. Het is of men zich ten dode wijdt... Op de achtersteven, voor het beeld van Isis, zullen beide kaalgeschoren slaven twintig zweepslagen ontvangen. Dan eerst is het bedenkelijk omen afgewend en zijn de weergoden verzoend. Eumolpus werpt nog tegen dat hij ze juist zelf streng had willen straffen en laten opsluiten in het onderschip... Van Lycas’ zijde ‘geen bezwaar’, maar vooraf de geseling bij het beeld van de godin. Matrozen voeren de ongelukkigen mee naar de achtersteven. Circe en Tryfena komen aanlopen op het gerucht en herkennen ondanks alles ieder hun uitverkorene. Zij doen elke denkbare moeite om de geseling te onderbreken. Tenslotte geraken de opvarenden in twee strijdende partijen verdeeld: voor of tegen de zweep. Maar als Eumolpus, die aanvankelijk om niet op te vallen, zeeziekte voorwendend, in zijn hut was gebleven, nieuwsgierig geworden nu, waardig en grijsgelokt op de plecht verschijnt, komt alles goed en duurt het niet lang of ‘er weeft zich een webbe van liefdesdraden’. Eumolpus vermaakt het gezelschap met het sinds de herontdekking van het Satyricon wereldberoemde verhaal ‘Het weeuwtje van Efeze’. Allen zijn zo bekoord door Eumolpus’ vertelling, dat alleen Encolpius en Gito bemerken hoe de stevige bries overgaat in storm met orkaankracht. Weer een schipbreuk is het gevolg. Lycas, Circe, Tryfena, Chryzis... zij zijn nooit weergezien, enkel het drietal heeft ook deze tweede ramp overleefd. Geen derde keer zullen ze hun kostbare levens aan Neptunus toevertrouwen: – twee malen heeft hij ons bedreigd; zeker voelt hij geen liefde voor ons, ook al heeft hij ons niet doen omkomen en al heb ik’, zo spreekt thans Eumolpus, ‘hem in Crotona kostbare dankoffers gebracht, gelukkiglijk niet van mijn eigen penningen. Maar de derde male zou de zeegod, die ons zo zichtbaar onwelwillend is, ons zeker niet sparen. Nooit reizen wij dus weer per navigium.’ Zij besluiten zich op te maken voor de tocht naar Rome over land en keren de zee de rug toe ‘met het gebaar en het knallend geluid van hun allerdiepste minachting!’ Ook de hedendaagse kritiek vraagt om een evaluatie: is Couperus erin geslaagd iets van het Petroniaanse erfgoed in zijn ‘heel vrij naar Petronius’ geschreven vertelling over te brengen? Mij dunkt: veel, zeer veel zelfs. Al heeft hij een aantal, stellig voor de eerste decennia van de twintigste eeuw, hoogst aanstotelijke fragmenten ter zijde gelaten, zijn stippels en verwonderlijk suggestieve stijl laten weinig te raden over en vergoeden veel. Daarenboven heeft Couperus kans gezien een aantal zeer disparate gedeelten van het Satyricon. waar de gang van het verhaal werkelijk zoek is vanwege de hinderlijke grote lacunes, samen te snoeren in het hechte verband van een coherente vertelling. Natuurlijk, het fragmentarische karakter van het Satyricon, zoals het tot ons is gekomen, is daarmee verloren gegaan, maar Petronius kan nooit bedoeld hebben dat zijn schepping alleen in losse, vaak niet geheel samenhangende ge-
dedten gelezen zou worden. In 1911 heeft Couperus zijn vuile hoogte als schrijver sinds jaren bereikt. Hij die zichzelf zozeer een Romein voelde, heeft in Petronius een zielsverwant begroet. Hn wat hem in 1911 wellicht nog niet geheel en al wilde lukken, het 179 leven in Rome en de provincie in al zijn facetten voor ons op te roepen, daarin is hij enige jaren later wonderwel geslaagd in zijn meest geserreerde, onvergetelijke meesterwerk De Komedianten.
Page 2 and 3: 142 Een verworpen fragment van Dèr
Page 4 and 5: 144 te wekken dan te bevredigen en
Page 6 and 7: 146 Haar Hektor sprak met zijn Andr
Page 8 and 9: 148 Dèr Mouw de passage bij Homero
Page 10 and 11: 150 4 en 9-10 van resp. november '7
Page 12 and 13: 152 eens komt de dag, waarop het he
Page 14 and 15: 154 COUPERUS ALS SURPRISE F. L. Bas
Page 16 and 17: 156 de. Veel van Couperus’ schets
Page 18 and 19: 158 komt morgen denk ik, klaar’.
Page 20 and 21: 160 aan schrijven’. - De grote 14
Page 22 and 23: 162 Couperus ’ Komedianten’ en
Page 24 and 25: 164 tio Oratoria 5 ; dat de dichter
Page 26 and 27: 166 was. Couperus introduceert Cris
Page 28 and 29: 168 Romeinse theater niet heel aann
Page 30 and 31: 170 Petronius bij Couperus J.B.W. P
Page 32 and 33: 172 Couperus’ mooiste antieke ver
Page 34 and 35: 174 beden Gito. Nog enige opvarende
Page 36 and 37: 176 gebrachte verplaatsing van de v
Page 40 and 41: 180 De antieke mythische verbeeldin
Page 42 and 43: 182 Uit het voorgaande blijkt voldo
Page 44 and 45: 184 in Vandaag van de oudere over d
Page 46 and 47: 186 Het spreekt vanzelf dat, wie he
Page 48 and 49: 188 stukken. Het interludisch Voorw
Page 50 and 51: 190 Wat de conclusie van de eigen N
Page 52 and 53: 192 De Herder Apolloon, een onontde
Page 54 and 55: 194 4 Maar: ‘Leto! ’. zegt hij,
Page 56 and 57: 196 Structureel gezien valt direct
Page 58 and 59: 198 8 V.W., III. Beginselen der Che
Page 60 and 61: 200 Korinthe om op kracht te komen.
Page 62 and 63: 202 stuiven ‘roepende dat de zon
Page 64 and 65: 204 ster af te schaffen, uit te ban
Page 66 and 67: 206 Jan Heyn Jr., De duistere denke
Page 68 and 69: 208 als vuur. Leopold draaide zich
Page 70 and 71: 210 het leger moest voort. En na ve
Page 72 and 73: 212 bank. Alles lag klaar voor de l
Page 74 and 75: 214 veen. Haar tante nam me in de a
Page 76 and 77: 216 paradox. 5 Onder paradox wil ik
Page 78 and 79: 218 3 Men ziet het, als ooit een sa
Page 80 and 81: 220 zeestraat moesten varen, maar o
Page 82 and 83: 222 orthodox-Nietzscheaanse lijn vo
Page 84 and 85: 224 nog eenzijdig. In r. 3 is het o
Page 86 and 87: 226 Kirke en Odysseus Zij stonden s
Page 88 and 89:
228 Phaëton Zóó streng had hij d
Page 90 and 91:
230 Apollo konnte nicht ohne Dionys
Page 92 and 93:
232
Page 94 and 95:
234 hogelijk prijst: ‘Ik herlees
Page 96 and 97:
236 heden. Een ietwat beschonken Eu
Page 98 and 99:
238 maar een jongen lijk Paris, die
Page 100 and 101:
240 onverklaarbaar was als de Olymp
Page 102 and 103:
242 oedipale terugkeer naar de oors
Page 104 and 105:
244 wohl gehort und wohl empfunden,
Page 106 and 107:
246 258/259: Violenta nemo imperia
Page 108:
‘Een diep verlangen bloeide in he
Page 111 and 112:
Stukjes antiek bij G. Achterberg W.
Page 113 and 114:
lezer, wat de dichter overkomt, en
Page 115 and 116:
2 ZIEKENHUIS Ziekenhuis. Wiekensuis
Page 117 and 118:
geheel voor het gedicht, omdat ik z
Page 119 and 120:
zinnig voor zijn eigen bedoelingen.
Page 121 and 122:
eeld uit latere tijdperken. Toen al
Page 123 and 124:
ingepast: door de episodenbouw en d
Page 125 and 126:
MYTHE EN MIMICRY Hedwig Spellers 26
Page 127 and 128:
267 Toch bestaan er plausibeler ver
Page 129 and 130:
Tot een paroxistische kristallisati
Page 131 and 132:
Oedipus op Korfu R. Th. & W. J. van
Page 133 and 134:
niet meer dan een ‘rechtvaardighe
Page 135 and 136:
ewerking van de stof een aantal ‘
Page 137 and 138:
één been in die werkelijkheid en
Page 139 and 140:
heeft, zal wel gezocht moeten worde
Page 141 and 142:
Overal borsten Mus - meubelbruin ge
Page 143 and 144:
de goden slechts bestaan door de me
Page 145 and 146:
DE GRIEKSE GODEN LEVEN NOG Hans War
Page 147 and 148:
Hetzelfde beeld in ‘Oorzaak en Ge
Page 149 and 150:
ARES Wilde Ares, ik ben de vrede mo
Page 151 and 152:
II Truus in Rome 1 Palatijn Het den
Page 153 and 154:
‘Ik ben autodidact, ik bedoel, ik
Page 155 and 156:
Aemulatio De drie adaptaties die Cl
Page 157 and 158:
tussen nacht en morgen staat, naar
Page 159 and 160:
aan de naam van de vader voorbereid
Page 161 and 162:
op Claus’ zodiakteken, de Ram (to
Page 163 and 164:
ma, Bijlage van Kleio, III, 2 (1973
Page 165 and 166:
Hetzij ze harteloos nrijn hartstoch
Page 167 and 168:
Na zijn omhelzing zal de Dood je wi
Page 169 and 170:
etrekking op de antieke notie van h
Page 171 and 172:
De rangschikking als driehoeksfiguu
Page 173 and 174:
vonnd door de vijf planeten, bezit
Page 175 and 176:
Het Orpheus-thema in de Nederlandse
Page 177 and 178:
Orpheus kan voor LUCEBERT optimaal
Page 179 and 180:
319 In de korte roman Orpheus (1960
Page 181:
10 Voor een bespreking van deze rom
show all

Couperus ' Komedianten' en het Rome van Domitianus - Tresoar

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?