Couperus ' Komedianten' en het Rome van Domitianus - Tresoar

188
stukken. Het interludisch Voorwerk in de
Lyriek (1897-1909), Het interludisch Voorwerk
buiten de Lyriek (1907-1909), d.i. het
dramatisch fragment Aischulos’ Zeven op
Thebe los (1907) en de Ilias-vertaling Homeros
Ilias, Proza-Bewerking (1909), in mijn
eigen monografie over de Interludiën van de
schrijver. 13
In De Epische Tusschen-Spelen, onderdeel
van Beschouwen, Belijden en Beelden in zijn
monografie, stelt zich Minderaa op duidelijke
wijze een drietal wetenschappelijke vragen:
‘1. Wat dreef den dichter tot de epiek
en speciaal tot een epische behandeling van
antieke stof? 2. Hoe is te Verklaren, dat hij
juist nu op zoo groote schaal dezen vorm en
inhoud koos? en 3. Toont zich de eigenheid
van den dichter in de wijze van bewerking?
De antwoorden, vooral op de eerste twee
vragen loopen noodzakelijk dooreen’. Inderdaad,
het zijn vragen die bij elkaar horen, en
van geestelijk biografische aard zijn, zodat
feitelijk de derde vraag, die naar ‘de eigenheid
van den dichter’ peilt in de wijze van
bewerking van de mythische stof, hoofdzakelijk
van belang is, vergeleken met de inzichten
van Verwey, Van Ostaijen en Nijhoff.
Na op zoek te zijn gegaan naar de verre
oorsprong in de intellectuele ontwikkeling
van Van de Woestijne, precies van zijn eerste
belangstelling voor en eerste ontlening aan
Franse parnassiaanse en symbolistische antieke
stof, ten slotte ‘in wezen moderne litteratuur
met eenige antieke symbolen’, – hierbij
wordt lectuur van Hollandse symbolisten,
W. Kloos, A. Verwey, L. Couperus, niet over
het hoofd gezien, – meent Minderaa tussen
de lyriek en de interludische dramatiek,
vooral de epiek met antieke mythische inslag,
een grondig verschil te zien. In de lyriek,
over het algemeen, de welbekende ‘innerlijke
troebelheid en moeheid’, het Van de
Woestijniaans ‘zielsconflict’; in het vrij verbeeldingsspel
van de interiudiën met antieke
mythische inslag, de ‘vreugde om het scheppen’,
het ‘zuivere, onbekommerde genieten
van vrije verbeeldingen... als lafenissen’, een
‘vrijmachtige zekerheid, een onvermoeid
élan, een klaarheid’, die afsteken tegenover
de lyriek, daarbij de ‘ongeneeslijke hunkering
van den dichter naar een paradijselijke
natuurlijkheid’, ‘in een heidensch-zuidelijke
wereld’, met gebruikmaking van ‘plastische
beelden’ waarin het spel, de schepping van
‘een vrije, zelfverwekte werkelijkheid’, gestalte
kon aannemen.
Nochtans, samen met een ‘gevoel van vrijheid,
een verhooging van vakmanschap, daar
de verzwakkende belemmeringen wegvielen,
een blij uithalen van beeld na beeld’, meent
Minderaa dat het daar niet bij blijft: ‘Hoe hij
(Van de Woestijne) in een breed om zich
grijpende vrijheid het eigen psychisch conflict
vergeet, hij kan niet nalaten deze objectieve
figuren zijn eigen hart en ziel mee te
geven’. Wat ook door R. Herreman wordt
beaamd, in Karel van de Woestijne als episch
Dichter 14 ; eveneens door mezelf, in De Interludiën
van Kavel van de Woestijne 15 . Minderaa
vervolgt: ‘Dat laatste is in minder of
meerdere mate bij elke zgn. objectieve uitbeelding
het geval. Het werkt reeds mee in
de keuze der uit te beelden figuren. Deze
keus neigt naar twee tegenovergestelde zijden:
de kunstenaar wordt getrokken én naar
wezensverwante personen én naar eigen contrastbeeld.
Ik zeg liever naar eigen contrastbeeld
dan naar eigen ideaalbeeld’. Wat Minderaa
dan, aan de hand van de interludische
antieke mythische verbeeldingen, – vooral
de figuur van Herakles, – op afdoende wijze
tracht aan te tonen.
In het hierboven genoemde hoofdstuk, De
Interludiën van Karel van de Woestijne 16 ,
trachtte ik de problematiek opgeworpen
door Minderaa, nl. te weten of en in hoever
in de antieke mythische verbeeldingen van
de schrijver, of gewoon wezensverwantschap