Couperus ' Komedianten' en het Rome van Domitianus - Tresoar

geheel voor het gedicht, omdat ik ze bijna kan meezingen op mij bekende melodieën. Maar ik
vermoed, dat het aantal lezers, bij wie het gedicht dat soort emoties oproept, wel klein zal zijn
en spoedig kleiner zal worden.
De lezer zij tenslotte nog gewezen op het spel met de vele korte en enkele zeer lange woorden in
het gedicht, op de vrije rijmschema’s en het domineren van o- en oo-klanken; deze laatste
ontbreken slechts in vijf regels van het gedicht. De functie ervan is, evenals dat in Orpheus het
geval was, het gedicht eenheid en welluidendheid te geven, een procédé, dat menige dichter van
de muziek heeft afgekeken.
3
ICHTHYOLOGIE
Er is in zee een coelacanth gevonden,
de missing link tussen twee vissen in.
De vinder weende van verwondering.
Onder zijn ogen lag voor ’t eerst verbonden
de eeuwen onderbroken schakeling.
En allen die om deze vis heenstonden
voelden zich op dat ogenblik verslonden
door de mülioenen jaren achter hen.
Rangorde tussen mens en hagedis
en van de hagedis diep in de stof,
verder dan onze instrumenten reiken.
Bij dit besef mogen wij doen alsof
de reeks naar boven toe hetzelfde is
en kunnen zo bi) God op tafel kijken.
257
Het laatste gedicht, dat ik de lezer wil voorleggen, een van de vele sonnetten uit de bundel
Cenotaaf uit 1953 (811), is geschreven naar aanleiding van de vondst in 1952 van een
uitgestorven gewaande vis, de coelacanth. De vondst wekte sensatie bij de wetenschapsmensen
en haalde zelfs de voorpagina’s van de kranten.
Zoals men ziet is dit vers geijkter van vorm en inhoud, üe gevoelens van de dichter lijken te
worden toegeschreven aan de vinder, die weent van verwondering, en aan de omstanders. De
‘missing link’ brengt verrukking teweeg over de volmaakte rangorde, die in de natuur blijkt te
bestaan. Het laatste terzet brengt een meer poètisch-religieuze dan wetenschappelijke conclusie,
eindigend in de verrassende combinatie ‘bij God op tafel kijken’. De wetenschap, en dan nog
wel de wetenschap der evolutie, dient als voorportaal, als aanleiding tot vertrouwelijke omgang
met God. De verwondering over de schepping inspireert tot een gevoel van bewondering voor
Gods scheppingsplan – waarbij men zich bij de ‘missing link’ in de reeks naar boven ook nog
theologische associaties kan indenken. Zou men Christus, als middelaar tussen God en mensen,
niet evenzeer als ‘missing link’ kunnen omschrijven? In dat licht gezien krijgt de titel van het
gedicht, Ichthyologie er nog een dimensie bij door de toespeling op het Griekse woord ichthus,
welks letters immers naam en titel van Christus bevatten.
Tussen Ptolemaeus, de grootste astronoom van de Oudheid, (ca. 150 na Chr.), in wiens werk de
samenvatting ligt van alles wat de Oudheid op astronomische gebied heeft onderzocht en
geweten, en de dichter Achterberg liggen werelden van verschil. Ik kan niet aannemen, dat