Couperus ' Komedianten' en het Rome van Domitianus - Tresoar

288
Achteraf zie ik dat ik in deze cyclus op precies dezelfde manier te werk gegaan ben als altijd:
van uiterlijk naar innerlijk. In het eerste gedicht, ‘Zeus komt Zeus wel héél van buitenaf
aanvliegen, als het ware een instantaneetje van een toerist met ornitholügische belangstelling:
ZEUS
Karl Reinhardt: ‘Dus mijnheer Otto, u bent
van het bestaan van Zeus overtuigd’
Walter Otto: ‘Ja’.
Reinhardt: ‘Bidt u tot Zeus? ’
Otto: ‘Ja’.
Reinhardt: ‘Dan moet u Zeus ook stieren offeren’.
Was het dan spelen, toen ik onder
de eiken van Dodona, in dat ruisen,
zo noordelijk en zo vertrouwd,
de tweespalt voelde, Zeus,
god van de heldere hemel
waarin een zwarte stip verscheen,
langzaam ronddraaiend, dalend, groter wordend,
opeens de vleugels vouwend, ijlings stortend
tot waar een dode tak, bliksemgezengd
boven de kronen stak. Fenjubel
steeg in mijn borst toen ik de goudgekopte arend
daar zitten zag, hijgend, vleugels half open –
o Zeus, op dat godlijk moment
was ook ik overtuigd.
In ‘Hera’, dat daarop volgt, gaat de ‘overtuigde’ al over tot offeren, hoezeer hij ook nog twijfelt
en zich vreemdeling voelt:
Ik vorm uit klei je een klein rundje
en leg het, beschaamd, als wijgave
te drogen naast een zuilen trommel
tussen het dorre kruid.
Dan, in het derde vers, Toseidon’ ben ik helemaal in de huid van een Griek uit de klassieke tijd
aan het kruipen, en vanaf ‘Demeter’ is de identificatie compleet, en in zoverre meen ik
‘foutloos’, dat ik me strikt gehouden heb aan de opvattingen van Grieken uit ongeveer 500-400
v.Chr., voor zover we die althans kennen.
Apollo, Artemis, Athene, Hephaistos, Aphrodite, Ares, Dionysos en Hermes, elk gedicht is een
invocatie of een gebed, ‘Hermes’ is zelfs puur een gebed, eindigend met een ontlening aan
Sappho.
Ik vond het merkwaardig dat sommige goden, die me ‘liggen’ (althans dat dacht ik) me erg veel
moeite hebben gekost, terwijl andere, die me minder vertrouwd zijn, vlot gestalte kregen. Zo
leek Dionysos me gemakkelijk, Ares moeilijk. Het was precies andersom: Ares stond al snel op
papier, en volgens m’n critici is dit een schokkend vers geworden, terwijl ik aan Dionysos
eindeloos heb zitten ciseleren, hij werd het laatst van alle voltooid, en nóg weet ik niet of ik in
de slotregels er in geslaagd ben de opeenvolging van ekstatis-enthousiasmos alsmede mijn
afstand tot het geheel, duidelijk over te brengen.