Couperus ' Komedianten' en het Rome van Domitianus - Tresoar

266
Ahorn huilt, het huis
een onbewoonbaar web-
even is de broer
het Zeldzaam Beest Bach,
in het bloed
distelt al de discant,
dood.
Van het 80-tal kortgedichten hield ik er 38 over. Om structurele redenen gooide ik de orde van
ontstaan door elkaar en groepeerde de gedichten in vier cycli. Alleen het begingedicht liet ik op
zijn plaats staan. Frappant daarbij bleek de vergissing in de keuze van boom waarmee het
gedicht begint. Ik herinner me nog goed hoe het buiten hevig waaide. Ik mijmerde in de richting
van het viertal boompjes dat ik, te vroeg, voor mijn net gebouwde huis in de duinen geplant
had. Ik keek naar de kleine abelen en ik bedoelde abeel maar schreef werktuiglijk het woord
ahorn op. Even onverklaarbaar blijft voor mij het feit waarom ik niet meteen es of esdoorn
schreef, ahorn is tenslotte toch een verouderde Nederlandse vorm. Langs fonosemantische weg
kan, aposteriori, de plaats van dit woord vanzelfsprekend verklaard worden, maar er is méér.
Toen Willy Spillebeen in Üietsclie Warande en Belfort mijn bundel besprak, relateerde hij mijn
ahorn-reflex aan de levensboom in de Germaanse mythologie bekend als yggdrasil. Eerst dan
besefte ik hoezeer mijn bundel over de dood, onbewust een zelfverdediging tegen de dood was.
Ahorn kan hier geïnterpreteerd worden als een bezwering van de dood, de levensdrift die het
wint op de doodsdrift. De onbewuste mythologisering werd uiteindelijk een symbool van de wil
tot leven. Uit het verloop van de bundel blijken de libidinale levensdrift in de Marcusiaanse zin
van het woord én de taalcreatie twee uitingen bij uitstek om de dood te weerstaan. Daarnaast is
de es ook het symbool van de Tijd. In grammatikaal-poëtisch vlak komt dit aspect tot zijn recht
door een volgehouden gebruik van de praesens.
Alhoewel de mythologie in haar geschiedenis zoals ik boven aanstipte, als in haar werking zoals
ik net beschreef, de falsificatietheorie van Karl Popper niet kan doorstaan, toch zet ze, als
medium voor inspiratie, tot denken aan. Ik ben het (bijna) met Harry Mullisch eens, als hij in
zijn VN-interview beweert: ‘De mythe en de literatuur zijn elementairder dan de psychologie.’
En: ‘Je moet je intuïtie volgen en niet proberen de leer van de verifieerbare redeneringen op de
literatuur toe te passen.’ Inderdaad, getroffen door de expressiemogelijkheden ons door de
mythologie geboden, heb ik in mijn studie van de linguïstiek en de poëtica méér dan eens de
relatie taal/mythologie ontmoet. Neem de Amerikaan M. Bodkin. In zijn Archetypal patterns in
poetry toont hij aan hoe, bij het ontstaan van thema’s, archetypische beelden het creatieproces
stimuleren. Opvallend in de door Bodkin opgesomde serie archetypen vind ik het aandeel dat
mythologische figuren daarbij hebben. Hij vermeldt ondermeer Proserpina als ‘symbol of
youth’s transient bloom’; dit mythologische personage is het kernwoord uit het boven vermelde
gedicht van Benn, dat het vers naar zijn uiteindelijke symbolische bestemming stuwt. Tot het
archetypische pakket behoren ook Artemis en Eurydice die ik straks, als inspiratiebron van
eigen werk, vermelden zal. Verder noemt hij nog Aphrodite, Venus, Dido en Prometheus.
Samen met andere figuren en begrippen uit het oudste verleden van het menselijke denken,
zouden zij de voedingsbodem vormen van talrijke tekstcreaties. Als archetypen met een
welbepaalde symbolische betekenis zouden zij aldus instaan voor een blijvende literaire inspiratie.