PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

nesneye, her zehirli içecek k ıyaslamr. Ba şkas ına haks ızh ğı ve saldırıs ıvardır diye tasarruftan menedilen kimseye, ba şkasına zulum ve sald ırı63 olan her tasarruf k ıyaslamr. İnsanlar aras ında, benze şen iki nesnedenbiri hakkında cereyan eden hüküm, aralar ında fark yoksa ikincisi hakkındada cereyan edece ğine dair ihtilafın olduğu bilinmemektir.Kıyası red edenlerin baz ı şüpheleri:Kıyası inkâr edenlerin en aç ık şüpheleri şunlardır:Kıyas zan üzerine dayan ır. Bu, nass' ın hükmünün nedeni şöyledir,demekle aç ıklanırZan üzerine kurulan da zand ır. Oysa Yüce Allah, zanna uyanlar ıkınamışt ır ve "İlmin olmadığı şeye uyma" 82 buyurdu. Buna göre kıyaslahükmedilemez. Zira bu zanna uymad ır.Bu zay ıf bir şüphedir. Zira yasaklanan akide hakk ında zanna uymadır.Ama ameli hükümlerin delillerinin ço ğu zannidir. E ğer bu şüphenazar ı itibara ahnsayd ı, delâleti zanni olan sözlerle (nass) i ş görülmezdi.Çünkü o, zanna uymad ır. Bu ittifakla yanl ıştır. Çünkü sözlerin ço ğunundelâleti zannidir.En belirli şüphelerinden biri de şudur:Kıyas, hükümlerin nedenlerini bulmakta muhtelif görü şlere dayanır.Oysa bu, hükümlerin de ğişik ve çeli şik olmasının kayna ğıdır.Şeriat ın ise hükümleri aras ında çeli şiklik yoktur. Bu şüphe öncekindendaha zayıftır. Zira kıyasa dayanan ihtilaf, akidede veya dinin as ıllarındanbirinde ihtilaf de ğil, cüzi ameli hükümlerde ihtilaf olup bir fesada götürmez.Belki de insanlara rahmet ve onlar ın yararınadır.Diğer belli şüpheleri bir kısım sahabenin fikri ve fikir ile hükümlervermenin yerildi ğine dair nakledilen ifadelerdir. Mesela Ömer "Fikirsahiplerinden sakının, onlar sünnetlerin düşmanıdır. Hadisleri ezberlemekonları yorunca fikir ileri sürdüler, hem saptılar ve hem saptırdılar" demiştir.64 Bu nakillerin güvenilir olmamas ı yanında bunlardan maksat kıyas ıveya onu delil getirmeyi inkar etmek de ğildir. Bundan maksat, heveseuymaktan ve nassa dayanmayan fikirden menetmektir.3— Kıyasın rükünleri:Her kıyas dört rükünden (unsurdan) meydana gelir.82 Isra, 36.206