PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Bu türlerden anla şılıyor ki, Şari'in yükümlülere kolayl ık olsun diyeizin vermesi, hazan zaruretten ötürü haram olan ı mübah kıma, hazanbir özürden dolay ı vâcibi terketmeyi mübah sayma, veya ihtiyaçtanötürü baz ı akitleri tümel (külli) hükümlerin d ışında b ırakmadır. Bunlarmhepsi neticede zaruret veya ihtiyaçtan dolay ı haram olan ı mübah kılınağa.kalır. Hanefi alimleri ruhsat ı ikiye ayırdılar.o— Sıkıntıyı giderme,b— Düşürme (ıskat) ruhsat ı, ikisi aras ında fark gözettiler. S ıkıntıyıgiderme (terfih) ruhsat ı yanında azimet hükmü bâki kal ır ve delili demevcuttur. Ancak yükümlüden s ıkan-tıp gidermek ve durumunu hafifletmekiçin terkedilmesine izin verilmi ştir. Buna kelime-i küfrü söyleme ğebaşkas ının malını telef etme ğe veya Ramazanda oruç tutma ğa zorlanankimseyi misal vermi şlerdir. Ve demi şlerdir ki, izin veren aç ık söz (nas)zorlanan kimsenin kelime-i küfrü söylemesinin haraml ığını kaldırmamış,fakat zorlanan kimseyi Allah' ın öfkesine uğramaktan ve azaba hak kazanmışolmaktan istisna etmi ştir. Yüce Allah "Kalbi imanla dolu olarak zoraltında olanın dışında Allah'a inandıktan sonra O'nu inkâr eden kimse vegönlünü küfre açan kimselere Allah'dan bir öfke gerekir'" 56 buyurdu.Yüce Allah' ın şöyle dediği de dikkate al ınmalıdır: "Açl ıktan darda kalangünaha kaymaks ız ın yiyebilir. Çünkü Allah ba ğışlayan ve merhametli olandır."157ve "İstekli olmadan haddi aşmadan darda kalana günah yoktur." ıssYüce Allah, s ıkıntıda olanı günahın dışında b ıraktığı gibi söyleme ğe zorlanan'da günah ın ve azaba lay ık olanın dışında tutmu ştur. Yüce Allah' ın"Allah şüphesiz bağıslayan ve acıyandır." sözü onun haram i ş yaptığım,ama Allah rahmetinden dolay ı onu cezaland ırmadığım bildirir. Aynışekilde zor altında kalma ba şkas ının malmın haramhhkım ve Ramazandaoruç tutman ın haramh ğım kaldırmaz. Do ğrusu zor alt ında kalmaklabile haraml ık sabittir. Ancak kasdedilen yükümlüyü s ıkmtıdan kurtarmaktır.Bu haraml ık:1n bâki kalmas ından ötürü demişlerdir ki, azimete139 göre i ş yapmak daha uygundur; azimete göre hareket edip, ve zora katlansada sonunda ölse, şehid olarak ölür.Kaldırma (ıskat) ruhsatma gelince, azimet hükmü onunla bakikalmaz. Doğrusu ruhsat ı gerektiren durum azimet hükmünü kald ınr veruhsat ı meşru hüküm kılar. Buna şu misalleri verdiler. Açl ık zamanındale ş yemenin, susuzluk zaman ında içki içmenin ve yolculukta namaz ıkısaltmanın mübah kılmmas ı. Leş yeme, içki içme zorunda kalan kimsedenzorluk halinde bu ikisinin haraml ık"' kendisine göre dü şer. Zira Yüce156 Nahl, 106.157 Maide, 3.158 Bakara, 173.275