PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

ki eli kesilsiıı, yoksa hırs ız denmez, ve tâzir olarak cezaland ırılmas ı mıgerekir? İctihadla nass ın delâleti yolu ile elinin kesilmesinin gerekti ğineittifakla var ılmıştır. Çünkü, kesmenin nedeni yankesicide daha çok bulunduğundanhükme daha çok lây ıktır.Kefeli soyan da böyledir. O, genellikle ra ğbet görmeyen bir mal ı,kefen ve diğer elbise gibi, kabirleri e şip alan kimsedir. Bu, sakl ı bir yerdensahip olunan bir mali almamış olmas ı yönünden hırs ızdan ayrılır ve bundanötürü kendisine özel bir ad vermi şlerdir. H ırsız sözü buna uygundü şüp eli kesilmeli mi, yoksa uygun dü şmediğinden, tazir olarak m ıcezaland ırılmalıdır? Şafii ve Ebu Yusuf'a göre, o h ırs ızdır, eli kesilmelidir.Hanefilerin di ğer imamlarına göre, o, h ırs ız de ğildir, eli kesilmez.Ama, suçundan yaz geçecek şekilde cezalan ır. Çünkü arzulanmayan,kimsenin mülkü olmayan bir mah sakl ı olmayan bir yerden almas ı,tam cezay ı (hadd) dü şürecek bir şüphe kabul edilmi ştir."Katil varis olamaz" hadisinde geçen kâtil sözü de bunun gibidir.Katil yanlışlıkla veya sebeb olarak öldüreni (katili) içine al ır mı almaz mı ?Satıc ı, müşteriden satt ığı malın bedelini al ıp gerisini vermek üzerebir miktar para ahp gözden kaybolsa, h ırs ız mı yoksa emanete hainlikeden mi sayılır? Aynı şekilde, manas ı açık olan her sözün manas ı fertlerinbir kısmına intibak etmesinde bir gizlilik ve şüphe varsa, o söz, bufertlere göre kapal ı (hafi) say ılır.Şer'i ve be şeri kanunlarda bunlar ın misâlleri çoktur. Bunlar ın içindeen açık olan, cinayet veya kabahat olup olmad ığında yani hangi sözünona intibak ettiğinde şüphe bulunan baz ı suçlardır.200 Bu kapahlığın kaldırılmasının yolu müctehidin dü şünmesi ve ara ş-tırmas ıdır. Bir sözün delâlet yolu ile de olsa, bir ferde şâmil olduğunugörünce, onu o sözün gösterdi ği fertlerden sayar ve hükmü ona da verir.E ğer, sözün o ferde hiç bir şekilde şamil olmadığını görürse, o ferdi, sözüngösterdi ği fertlerin içine sokmaz ve böylece hükmünü de almaz. İşte bunoktada müctehidlerin görü şü de ğişiklik gösterir. Bunun içindir ki, kimikefen soyanı hırs ız saymış, kimisi saymam ıştır. Bu kapahlığı kaldırmakiçin yaptıkları çalışmalarda (ictihad) ba şvurduklar ı esas, hükmün nedeni,hikmeti ve bu hususa dair bulunan Kur'an ve Hadis'tir. Bazan, neden bufertte daha kuvvetlice bulunur ve belki de onda gerçekle şmeyebilir, hazanonun hükmüne ba şka bir nass aç ıkça delâlet edebilir.2) Müşkil:Usulcülerin ıstılâhma göre müşkil, sigas ı ile sözün kendisinden nekasdedildiği anlaşılamayan ve kasdedilen manay ı açıklayacak bir başkabelirtiye ihtiyaç olan söz demektir. Bu belirti şimdi incelenecektir.319