PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

isteyerek kartmla bulustum der. Peygamber ona "Kefaret ver" der*. Bu sözkefaret vermenin bedeviye gerekmesinin nedeninin, ondan meydanagelen olay olduğunu işaret ederek gösterir. Ancak ondan meydana gelenolay için kefareti gerektiren neden olmakta, bedevi olmas ının, kendisininöz karıs ı olmas ının, o senenin Ramazan günü vuku bulmas ının bir etkisiyoktur.86 Müctehid bu nitelikleri bir yana b ırakır Zira bunların, bu nedendebir etkisi yoktur. Bunun özeti şudur. Neden, Ramazan günü isteyerekmünasebette bulunmakt ır. Buna göre, kefaret, Ramazan günü yaln ızcinsi münasebette bulunmak suretiyle isteyerek orucu bozana gerekir.Bu, Şâfrilerin mezhebidir. Hanefiler ise orucu bozan herkesin durumu,münasebette bulunan gibidir, demi şlerdir. Bu benzerlik ilk anda anla şılırve Ramazan günü isteyerek, ister münasebette bulunmak, ister yemekle,ister içmekle veya ba şka bir şeyle orucu bozarsa, ona kefaret gerekir.Buna göre, Hanefilerce kefaretin gerekmesi, ba ğlantının (menat), ar ıklandıktansonra, orucu isteyerek (amden) bozma oldu ğu anla şılır. Nedenona biti şik olup neden olmada rolü olmayan niteliklerden ar ıklanmabağlantısını (menat) aç ıklığa kavu şturmadır. Bundan da anla şılır ki,bağlantıyı arıklama, yoklama ve bölmeden ba şkadır. Çünkü ba ğlantıyıarıklama, ancak, hükmün ba ğlandığı yeri nass' ın göstermesi ile olur.Ne var ki neden olmakda etkisi olmayanlardan ayr ılmamış ve arıklanmamışbulunur.Oysa yoklama ve bölme yaln ız, hükmün bağlandığı yeri gösterenbir nass'ın bulunmamasıdır. Yoklama ve bölme ile, nedenin, ba şka nesnelerdenar ıklanmas ına değil, bilinmesine gidilir Yoklama ve bölme veyanedeni bulma yöntemlerinden her hangi birisi vas ıtas ıyla hakkında aç ıksöz bulunmayan veya üzerine icma edilmemi ş olan bir neden ortayakoyı:aağa bağlantıyı ortaya koyma (Tahricel menat) denir. Bu, hakk ındaaçık söz bulunan şer'i bir hükmün nedenini aray ıp çıkarmadır. Bu nedenhakkında söz (nass) bulunmam ış ve neden oldu ğuna icma edilmemi şolacakt ır. Ama, ba ğlantıyı (menat) incelemek, aç ık söz veya icma ya daher hangi bir yol ile tek bir olay hakk ında sabit olan bir nedenin, hakk ındaaçık söz bulunmayan bir olayda gerçekle şip gerçekle şmediğini bilmektir.Nitekim ayba şılı halinde kad ınlara yakla şmamanın nedeninin ezâ olduğunadair açık söz var. Ezân ın lohusahkta olup olmad ığı incelenir. Şarabiçmenin haram olma nedeni sarho ş etme olduğuna göre ba şka bir meyvasuyunda sarho ş etmenin bulunup bulunmad ığı incelenir.* Bk: Buhari. 1/255-6, Tertib Musned Ahmed b. Hanbel 10/94, 'bn Maceh 1/534 yeni bask ı.225