PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Misali Yüce Allah' ın "Allah için Ketbeyi ziyaret etmek insanlaradüşen bir ödevdir"294 sözündeki insanlar sözü geneldir, fakat hususi olarakyükümlüler (mükellef) kasdedilmi ştir. Zira ak ıl, çocuk ve delilerin,teklifin dışında b ırakılmas ını gerektirir. Yüce Allah' ın "Medine halk ınınve etrafında olan bedevilerin Allah'ın elçisinden geri kalmaları doğru değildir"295sözündeki Medine halkı ve bedeviler genel iki söz olup her biri ileözellikle gücü yetenler kasdedilmi ştir. Çünkü akıl, aciz olanların, hükmündışında bırakılmalarmı gerektirir. Bu da umumdur, ama bundanlaususî bir mana kasdedilmi ştir. Bununla genel bir mana kasdedilemez.e) Özel (hususi) umum: Bu, tahsis edilme ihtimalini kald ıran birbelirti (karine)'ye biti şik olmayan, umumiliğe delâletini de kald ıracakbir belirti bulunmayan mutlak bir umumdur. Bu, özel veya genel olduğunuaçıklayacak sözlü, akli veya örfi her hangi bir belirtiden yoksunnasslarııı çoğunda geçen umum s ıgalardır. Umuında görülen budur,218 hatta tahsis edildi ğine dair bir delil olana bir misal: "Bo şanan kadınlarbeklerler" 296 .Şevkani, özellik (husus) kendisinden kasdedilen umum ile özel(mahsus) olan umum aras ındaki farka dair şöyle söyledi: Kendisindenözellik kasdedilen umum söylendi ği anda kendisinden umumluk de ğilözellik kasdedildi ğini gösteren bir belirti (karine) onunla beraber bulunanumumdur. Teklifin genel hitaplar ı gibi. Kendinden özellik bulunanumumdan maksat, akıl, mükellef olmayanlar' ç ıkardığı için teklife ehilolanlardır. Mesela "Her şeyi Rabbinin emri ile yok eder" 297 sözünde kasdedilenyok olmayı kabul eden her şey demektir. Ama özel olan umum,baz ı fertlerinin kasdedildiğini gösteren bir belirti (karbıe)ye biti şik olmayanumumdur. Bunun, tahsis edildi ğine delil bulunmad ıkça umumugösterdiği artık açıktır.Umumun Tahsisi:Usuleülerin terminolojisine göre umumun tahsisi, daha ba şlangıçtaŞari'in, umumdan kasdetti ği, fertlerin hepsi olmay ıp bir kısmı olduğunuaçıklamaktır yahut da umuma taall'ilk eden hükmün, me şrukılınmasnun ba şından beri bir k ısım fertlerine ait oldu ğunu açıklamaktır."Dinarın dörtte birinden az olan hırsızlık için el kesmek yoktur" hadisiYüce Allah' ın "Hırsız erkek ve h ırsız kad ının ellerini kesin" 2" sözündekiumumiliği tahsis etmi ştir. Çünkü bu, kesme hükmünün her h ırsız erkek294 İmran, 97.295 Teybe, 120.296 Bakara, 228.297 Ahkaf, 25.298 Maide, 38.333