PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

dolayı da sorguya çekilemez. E ğer bir kimse bir Peygamberin ça ğrısı veyaşeriatı kendisine ula şmayacak surette tam bir inziva halinde ya şarsa, o,Allah tarafından hiç bir şeyle yükümlü tutulmayaca ğından ne sevaba nede azaba hak kazan ır.Fetret ehli, bunlar, bir Peygamberden sonra ve ba şka bir Peygam-108 berin gönderilmesinden önce ya şayanlard ır, hiç bir şeyle yükümlü değildirler.Bunlar sevaba ve azaba müstehak olmazlar. Bu mezhebin dayandığıAllah' ın şu sözüdür:"Biz Peygamber göndermedikçe azab etmeyiz"." 52— Vas ıl b.Ata'ya uyanlar ın meydana getirdi ği mutezile mezhebinde,Allah' ın Peygamberleri ve kitaplar ı olmasa da yükümlülerin fiillerinedair Allah' ın hükmünü bilmek mümkündür. Çünkü yükümlülerinher fiilinin bir tak ım nitelikleri ve neticeleri vard ır ki, bunlar i şi zararl ıveya faydah yapar. İşte fiilin o niteliklerine dayanarak, o fiilin meydanagetirece ği fayda ve zarara bakarak o i şin iyi veya kötü oldu ğuna hükmedilebilir.Demek ki fiillere dair Allah' ın hükmü akl ın, o fiillerin zararl ıveya faydal ı olanlarını kavramasına göredir. Yüce Allah, yükümlülerden,akıllarının faydas ını kavradığı şeyi yapmalar ını akıllarının zararh olduğunukavradığı şeyi de yapmamalar ını ister. Aklın iyi gördüğü nesne,Allah'ın yap ılmasını istediği ve onu yapana sevab verece ğini vadetti ğinesnedir. Akl ın çirkin gördü ğü nesne de Allah' ın, istemedi ği ve onu yapanaceza verece ğini bildirdiği nesnedir.Bu Mezhebin Esas ı :Fiillerin iyi olmas ı, onlarda bulunan faydadan dolay ı aklın onuiyi görmesidir; fiillerin çirkin olmas ı da onlarda buliman zarardan dolay ı,akl ın onu çirkin görmesidir. İşte yükümlülerin fiillerine dair Allah' ınhükümleri, insanlar ın akıllarının onlarda bulunan iyi veya çirkin niteliklerinikavramas ına uymaktad ır.Bu mezheb, ahlak alimlerinin ço ğunun ileri sürdü ğü hay ır ve şerrinölçüsü, fiilin neticesinin en büyük insan toplulu ğuna ulaştıraca ğı zararve faydan ın kavranmas ı şeklinde olan mezheblerine, uygun dü şmektedir.Bu mezhebe göre peygamberlerin ça ğrısı ve şeriatlan kendilerineulaşmayan kimseler, iyi oldu ğuna akıllarının erdiği bir i şi yapmak hususundaAllah tarafından sorumlu olup, o i şi yapt ıkları zaman Allah' ınsevab ına nail olacaklar, ayn ı şekilde, çirkin oldu ğuna akıllarının erdi ğibir işi de yapmamaları gerekmekte olup yapt ıklan zaman cezalanacak-109 lardır. Bu mezheb sahipleri akl ı ba şında olan kimsenin, her fiilin bir ta-105 İsra, 15.251