PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

ve kadın için konmad ığını gösterir. "Öldürene miras yoktur" hadisi, mirasâyetlerinde geçen vârisli ğin umumiliğini tahsis eder. Zira bu, vârislikher yakın (akraba) için me şru kılınmadığını açıklar.Ancak ba şlangıçta hüküm umumun bütün fertlerini ilgilendirecekşekilde konmu ş ve maslahat da hükmü baz ı fertlere k ısıtlamayı gerektirmişve bu kısıtlamanın da bir delili varsa, buna usulcülerin terminolojisinegöre tahsis denmez, buna diz'i nesh etme denir. Çünkü bu, umumunhükmünü fertlerin bir k ısmına göre ibtal etme say ılır. Yüce Allah' ın219 "Karısına iftira edenlerin kendilerinden başka şâhidleri yoksa, onlardanbiri kendisinin doğru söyleyenlerden olduğunu Allah' ı şâhid gösterereksöyler" 299 sözü, Yüce Allah' ın "Iffetli kad ınlara iftira edip sonra dört şâhidgetirmeyenlere seksen deynek vurun" 300 sözündeki umumiliğin bir kısmınıneshetmi ştir. Çünkü bu ikinci âyetteki umumilik ister kendi kar ısıolsun, ister ba şka kar ı olsun, iftira eden her kese şâmildir. Hüküm başlangıçtagenel olarak konmu ş, sonra lanetle şme âyetleri deynek vurmanınkendi kar ısından başkas ına iftira edenlere ait oldu ğuna delil te şkiletmiştir. İbn Mesud'un hadisi de buna delildir ve şöyle dedi. Cuma gecesimescitte oturuyorduk, o anda ansardan biri içeri girdi ve ey Allah'ın elçisidedi, "Bana söyler misin, bir adam karısı ile bulduğu bir adamı öldürürse,siz de onu öldürürsünüz, konu şursa, ona deynek vurursunuz, susarsa bir kinüzerine susmu ş olur ; ey Allah'un "Bana bir kapı aç" dedi ve bunun üzerine1, 301Nur süresindeki Liân = lanetleşme ayeti "Kar ılarına iftira edenler...nazil oldu.Bundan şu netice ç ıkar: Usuleülerin ıstılahma göre, tahsis, umumunme şru kılınmas ına biti şik bir delil ile olmal ıdır. Bu beraberlikten anla şılırki daha ba şlangıçta umumdan maksat onun fertlerinin bir k ısmıdır.Fakat ondan sonra olursa, bu k ısmi bir nesih olur.Tahsis Etme Delili:Tahsis delili hazan umum ifadesine biti şik veya ondan bir cüz olaraklâfzen müstakil olmayabilir ve bazan da umumun ifadesinden müstakilve ayr ı olur. Müstakil olmayıp bitişik olana en çok misâller: istisna,şart, vas ıf ve gayedir.Borçlanma âyetindeki, istisnaya misal olan, Yüce Allah süreli borcuyazmayı emrettikten sonra, "Aran ızda döndiirdigiiniiz haz ır bir ticaretolma durumu müstesna, i şte bunu yazmazsan ız size bir günah yoktur'3°2.299 Nur, 6.300 Nur, 4.301 Nur 6.302 Bakara, 282.334