PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

sımrlanmış olması, c— kadınların müteaddit olmas ı halinde haksızlık yapmaktankorkulursa, bir kad ınla yetinilmesinin vâcib k ılmmasıdır. Zirasözün lafizlar ı açıkça bu manalar ı göstermekte olup hepsi de söyleni şinden(siyak) kasdedilmiştir. Ama birinci mana (a) dolay ısıyle kasdedilmiştir.İkinci ve üçüncü (b, c) manalar ı doğrudan do ğruya kasdedilmi ştir Çünküayet yetinalerin mallar ında haks ızlık yapma endi şesi ile vasiliği kabul etmektençekinen vasilerin münasebeti ile söylenmi ştir. Yüce Allah, onları,haksızlık yapma endi şesinin kendilerinin, sm ırsız ve kayıtsız müteadditkadın almamalarımn gerektiğine uyarmıştır.Öyle ise ikiye, ya üçe veya dörde inhisar ettirin. Kad ınların müteadditolmas ı halinde adaletsizlikten korkarsan ız, o zaman bir kadına inhisarettirin.. Ikiye, ya üçe veya dörde yahut da bire inhisar ettirme haks ızliktanendişe eden kimseye farzd ır. Ayetin söylenmesinden as ıl maksat budur.Bu ise evlenmenin mübah oldu ğunun açıklanmasını doğurmuştur. Öyleise evlenmenin mübahl ığı as ıl gaye olmayıp ikinci bir gayedir. Asil gayekadınları dörde veya bire inhisar ettirmedir. E ğer ayetin sevkinden kasdedilenmanayı göstermekle yetinilseydi şöyle denirdi: Yetimlere haks ızhkyapmaktan korkuyorsamz, dördü geçmemek üzere birkaç kad ınlayetininiz, e ğer birkaç kad ın aras ında da adaletsizlikten endi şe ederseniz,bir tane ile yetinin.2 — SÖZÜN IŞARETI(işaret el-Nass)Sözün işaretinden anlaşılanla kasdedilen, sözün (nass) söyleni şindenkasdedilmeyen ve lafızlarmdan anlaşılmayan, fakat lafızlardan ilkanlaşılan manaya gerekli olan bir manadır. Bu, gereksinme ( İltizam)yoluyla lafz ın gösterdiği manadır. Iltizami bir mana olu şu ve söylenmesinde(siyak) kasdedilmemi ş oluşu, sözün ona delâleti ibare ile de ğil işaretleolmayı gerektirdi. Bazan gereklilik aç ık olur, bazan da gizli olur.167 Bunun için demişlerdir Sözün i şaret etti ği nesnenin anla şılmas ı hazandikkat etme ğe ve çok dü şünme ğe muhtaç olur ve bazan da en az dü şünceile de anlaşıhr. İşaretin gösterdi ği mana, sözün (nass) gösterdi ği ve söylenişindenkasdedilmeyen ama ibarelerinden anla şılamn gere ği olan birmana olarak ayn ıdır. Bunun anla şılmas ı, gerekliliğin (telazüm) aç ık vegizli olu şuna göre, az çok bir dü şünmeye ihtiyaç gösterir.Bunun misali Yüce Allah'ın "Kadtnlartıt yiyeceklerini ve giyimlerini184sağlamak normal bir tarzda, çocuk kendisine doğurulana aittir". Bu184 Bakara, 233.295