PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

c 4;z.4- 11 CjA Z•-l;14Mukaddime fi Nüket min Usulil-F ıkh, Ebu Bekir Muhammed b.Hasanb.Furek (406 = 1015). K ıfri, İnbah ul-Ruvat (2 /110) ve İbn İmad, Şezerat'ta(3 /181) "Hasan" ın oğlu dediği halde, Beyrutta 1324 deki eserin bask ısında"Hüseyin o ğlu" geçmektedir. Eser cep ebad ında 14 sayfa tutmaktad ır. Mutekellimlerinmetodunda yaz ılmış, ancak bunda terimle şmi ş kelimelere ve mantıkibölümlere, tariflere ve tasnife, küçük hacmine ra ğmen Şafii'de olmayanbaz ı delillere mesela " İstishab"a raslamaktay ız.ubu,,,_ 42;211 t;_,S LubBu eser, 1324 H. de Beyrutta "Mecmuur-Resail fi Usulil-Fikh ad ı altındabas ıldı .(3" OU; OtP.11,3 U.5— 1,3";,..1 *,P ',1el- Şeriyyat, Ebul-Hasan Abdulcebbar b.Ahmed el-Esterabach. (415 =1024). Nas ıl Zahirilerin İbn Hazmi, Sunnilerin Gazalisi varsa, Mutezilenin deAbdulcebbarı vardır. İtikadda Mutezili olan Abdulcebbar amelde Şafii idi.Ehli Sünneti tesir alt ında b ırakan Kelam ilmine dair külliyat denen "Mugn ı"siolduğu gibi Usulül-F ıkh'a dair de "el-Nihaye fi Usulil-F ıkh" 161 ve "el-Umed"" 2ır. Ancak bu eserlerin bize kadar intikal etti ğini tesbit etmeadli eserleri vardimkanını bulamadık. Şuras ım söylemek lazımsa burada ad ını zikretti ğimiz"el-Şeriyyat" ın. "Muğni." külliyat ından bir cilt olup ötekilerin hülasas ı olduğunuanhyoruz. Zira Usul eserlerine at ıf yap ıyor. Bunun için bu eseri Usul eserleriarasında zikrediyoruz. Ancak dört yüz sayfa civar ında olan bu eser, tam kelamcılarmmetoduna göre kaleme al ınmışt ır. Bu hususta ilk ve hacimli eserolma özelliğini ta şımaktadır. Her halde müellifin el- Şeriyyat ad ını vermesininnedeni külliyatının içine amel ile ilgili olan Usul'ü idhal etmek istemesidir.Fakat. Kelâma uygun bir metodla i şlemesini de kasdetmi ş olmas ı bu husustarol oynar. Böylece üç usul eseri ortaya ç ıkmış oluyor.161 Abdulcebbar, el- Şeriyyat, 102, M ıs ır 1963; A. b.Yahya Murteda, Tabakatul-Mutezile, 113,Beyrut 1961.162 Müellifin kendisi, el- Şeriyyat, 113 de " " şeklinde zikretnıiş olduğu gibi, İbn Murtada,Tabakat 113 de ayn ıs ını zikretmi ş, fakat Karafi, Nefais 2—b de el-Umde, demi ştir. Biz de el-Umde'nin çoğulu kabul etti ğimiz "" el-Umed olarak okuduk. Ne var ki İbn Haldun, Mukaddime248 ve ona uyan M. Abdurraz ık 249, el-Ahd demesi tashif de ğilse yanlış olduğunda şüphe yoktur. M.Hamdullah el-Mutemedin ne şrinde sayfa 7 de yazmaları yanlış okuyarak olmalı ki, "el-Ahd" olaraktesbit etmi ş, ama geri kalan bütün sayfalarda "el-Umed" olarak bizce do ğru okumuştur.83